Της Ελένης Τσολιά
Ο Σοβιετικός αυτός πυρηνικός σταθμός παραγωγής ενέργειας κατασκευάστηκε το 1970 κοντά στην κωμόπολη Τσερνόμπιλ, στο έδαφος της σημερινής Ουκρανίας στα σύνορα με την Λευκορωσία. Κοντά στο σταθμό χτίστηκε η κωμόπολη Πρίπιατ, μια από τις ατομικές πόλεις (атомград) όπως τις ονόμαζαν οι Σοβιετικοί, για να στεγάσει τους εργαζόμενους του εργοστασίου και τις οικογένειές τους.
Στις 26 Απριλίου του 1986, μια έκρηξη που έγινε στην μονάδα 4 του πυρηνικού αυτού σταθμού εκτίναξε στον αέρα τόνους εξαερωμένου πυρηνικού καυσίμου που μεταφέρθηκαν μακριά σε ένα δηλητηριώδες σύννεφο, που απλώθηκε πάνω από το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Η έκρηξη εκσφενδόνισε ραδιενεργά υλικά που απλώθηκαν στην περιοχή γύρω από το σταθμό. Μετέπειτα, χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη πυρηνική καταστροφή στην ιστορία της ατομικής ενέργειας.
Λίγες μέρες μετά το ατύχημα, οι ειδικοί στη Σουηδία ανίχνευσαν αυξημένα επίπεδα ακτινοβολίας. Αφού ανέλυσαν την τροχιά των ραδιενεργών σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, κατάλαβαν ότι προέρχονταν από την Σοβιετική Ένωση. Λίγο αργότερα, ανιχνεύτηκε ραδιενεργό περιεχόμενο στον αέρα στη Φινλανδία και τη Νορβηγία. Η Σοβιετική Ένωση, μετά από διεθνή πίεση, αναγκάστηκε να παραδεχθεί ότι είχε συμβεί ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας του Τσερνόμπιλ, λόγω του ότι ένας από τους αντιδραστήρες είχε πληγεί. Μέχρι τότε, η Σοβιετική Ένωση είχε προτιμήσει να κάνει επίδειξη κανονικότητας. Την 1η Μαΐου στο Κίεβο, όπως και σε άλλες Σοβιετικές πόλεις, πραγματοποιήθηκαν οι προγραμματισμένες παρελάσεις για την Πρωτομαγιά. Δεν υπήρξε καμία επίσημη προειδοποίηση και έτσι χιλιάδες άνθρωποι εκτέθηκαν στη ραδιενέργεια. Η ραδιενέργεια αόρατη και άοσμη καθώς είναι παρέμεινε αθέατη ακόμα και για τους πυροσβέστες που κλήθηκαν να σβήσουν την πυρκαγιά στο σταθμό, χωρίς να έχουν τις απαραίτητες γνώσεις και εξοπλισμό. Η ύπαρξή της έγινε αισθητή μετά όταν πολλοί άνθρωποι, κυρίως πυροσβέστες, κατέληξαν στα νοσοκομεία όπου πέθαναν αργά και βασανιστικά από εγκαύματα που διέλυαν το δέρμα και τα εσωτερικά ζωτικά τους όργανα, ενώ την ίδια στιγμή το επίσημο κράτος ανακοίνωνε ότι όλα είναι υπό έλεγχο.
«Περνούσαμε όλη τη μέρα στην τηλεόραση, περιμένοντας τον Γκορμπατσόφ να κάνει δηλώσεις. Οι επίσημες αρχές τηρούσαν σιγή ιχθύος. Μόνο μετά τη γιορτή της Νίκης, 9 Μαΐου, αποφάσισε να μιλήσει ο Γκορμπατσόφ: “Μην ανησυχείτε, σύντροφοι. Η κατάσταση έχει τεθεί υπό έλεγχο. Δεν υπάρχει λόγος να αγωνιάτε… Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν και εργάζονται εκεί”, (απόσπασμα από το βιβλίο Τσερνόμπιλ. Ένα χρονικό του μέλλοντος, Σβετλάνα Αλεξίεβιτς)».
Η πόλη Πρίπιατ εκκενώθηκε την επόμενη μέρα μετά την έκρηξη. Ο ακαδημαϊκός Βαλέριι Λεγκάσοβ ήταν αυτός που αντιλαμβανόταν τις ολέθριες συνέπειες της ραδιενέργειας στην υγεία των κατοίκων της πόλης, αυτός ήταν που επέμενε να εκκενωθεί η πόλη και τα γύρω χωριά. Δύο χρόνια αργότερα, στις 26 Απριλίου του 1988, την ίδια μέρα που έγινε η έκρηξη, ο ακαδημαϊκός Βαλέριι Λεγκάσοβ αυτοκτόνησε μη αντέχοντας το βάρος των τύψεών του για τις συνέπειες της καταστροφής.
Οι αξιωματούχοι αρνούνταν να προχωρήσουν σε εκκένωση, ίσως γιατί δεν αντιλαμβάνονταν το μέγεθος της καταστροφής και τους κινδύνους αλλά και γιατί φοβόντουσαν ότι η εκκένωση θα προκαλούσε πανικό.
Οι συνέπειες για την φύση αλλά και για την υγεία των ανθρώπων ήταν και εξακολουθούν να είναι μέχρι και σήμερα τεράστιες. Η συνεχής επίδραση χαμηλών δόσεων ραδιενέργειας σε πολλές περιοχές αυξάνει συνεχώς τις περιπτώσεις καρκίνου και άλλων ασθενειών. Ο τέταρτος πυρηνικός αντιδραστήρας έχει καλυφθεί από τσιμεντένια και μολύβδινη σαρκοφάγο, μέσα του διατηρεί είκοσι τόνους πυρηνικών καυσίμων. Υπάρχει εκεί ως μακάβρια, φρικτή και μόνιμη υπενθύμιση ότι η καταστροφή βρίσκεται θαμμένη προσωρινά και έχει την δυνατότητα να δημιουργήσει σκηνές αποκάλυψης μέσα σε λίγα μόνο λεπτά.
Η πόλη Πρίπιατ βρίσκεται στην απαγορευμένη ζώνη και μέχρι πρόσφατα δεχόταν τουρίστες που ξεναγούνταν στα ερειπωμένα σπίτια, έβλεπαν τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, σχολεία, νοσοκομεία και θέατρα, ίσως να μπορούσαν να ακούσουν και τη μουσική, τους θορύβους της πόλης, τις χαρούμενες φωνές των ανθρώπων πριν την καταστροφή και τις απελπισμένες κραυγές αυτών που έχασαν την ζωή τους, τους αγαπημένους τους ή έχασαν για πάντα την υγεία τους και τη γη τους.
![Το τραγούδι της ημέρας [08.04.22]](https://cretanleft.gr/wp-content/uploads/2022/04/kafes-75x75.jpg)
