Λορέντζος Μαβίλης: “Το φως του παρελθόντος μας…”

Του Ρόδη Λοχαΐτη
Ιστορικού

Ίσως να ήταν στα τέλη του 18ου αιώνα που ο παππούς του ήρθε από την Ισπανία και εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα (1). Συνέπεσε ο ερχομός του με το τέλος της κυριαρχίας της Γαληνοτάτης στα Επτάνησα και με το βάπτισμα των νησιών στα νερά των αρχών της Γαλλικής Επανάστασης. Είχε αρχίσει να χτυπά ξανά η καρδιά της Ελλάδας στο Ιόνιο.

Ο Ισπανός ήταν πρόξενος της χώρας του στο νησί. Αγάπησε τον τόπο και τους ανθρώπους του, παντρεύτηκε Ελληνίδα και έκανε παιδιά. Φρόντισε τα παιδιά του να πάρουν καλή μόρφωση. Μάλιστα ένα από αυτά έγινε δικαστής. Τα Επτάνησα δεν είχαν ενσωματωθεί ακόμα στην Ελλάδα όταν ο Παύλος, ο δικαστής, μετατέθηκε από την Κέρκυρα στην Ιθάκη. Εκεί η γυναίκα του (2), μία γυναίκα που αγάπησε τη καθημερινή γλώσσα των ανθρώπων της υπαίθρου, γέννησε τον γιο τους. Τι τύχη ε; Αφουγκραζόταν εκείνη η κόμισσα την όμορφη ρέουσα λαλιά του popolo, όπως κάποιες δεκαετίες νωρίτερα ένας άλλος Κόντες, ο Σολωμός έψαχνε ν’ αγοράσει λέξεις από προγόνους των ανθρώπων αυτών, για να γίνει Ποιητής!

Ο μικρός μεγάλωνε στα ελληνικά πια Επτάνησα. Ο Ιάκωβος (3) έγινε δάσκαλός του και φίλος του. Του πρότεινε να πάει στην Αθήνα για σπουδές αλλά εκείνος μετά από λίγο κατέληξε στη Γερμανία. Χρόνια ολόκληρα – 14 για την ακρίβεια – σπούδασε στη χώρα του Γκαίτε. Έμαθε τη γλώσσα του παππού του εκεί, τα Ισπανικά, φυσικά τα Γερμανικά αλλά και τα Αγγλικά, τα Ιταλικά και τα Γαλλικά. Α! Και Σανσκριτικά! Μαζί με τον φίλο και συντοπίτη του Κωνσταντίνο (4), ίσως, να ήταν από τους λίγους Έλληνες που γνώριζαν Σανσκριτικά.

Γύρισε πίσω στην Ελλάδα, αλλά οι εποχές εδώ απαιτούσαν πολλά περισσότερα. Το γνώριζε καλά αυτό. Πήρε το όπλο του και μ’ ένα πλοίο  κατέβηκε στα 1896 στην Κρήτη. Εδώ, γνώρισε και τον Λευτέρη (5). Συζήτησαν κάμποσες φορές σε κάποια ανάπαυλα από τις μάχες στα Κρητικά βουνά για τη γλώσσα, την Εσπερία και τα καμώματά της. Έφυγε ικανοποιημένος από την Κρήτη όταν την άφησε ελεύθερη μετά από σχεδόν τρεις αιώνες.

Ξανάπιασε τ’ όπλο στα 1897, αλλά σ’ αυτόν τον πόλεμο δε βγήκε νικητής.

Στην Αθήνα που επέστρεψε γνώρισε τον Κωστή (6) και ερωτεύτηκε τη Θεώνη (7). Την ερωτεύτηκε πολύ. Όπως και εκείνη. Ασκήθηκαν στην ποίηση μέσω του έρωτα. Οι καιροί, όμως, ήταν δύσκολοι για έρωτες.

Συγκρούσεις για όλα. Όλοι εναντίον όλων. Μέχρι το 1909. Εκεί τα πράγματα φάνηκε να ξεκαθαρίζουν. Ποτέ δεν ξέχασε τον συμπολεμιστή του στα Κρητικά βουνά. Τον πίστευε πολύ τον Λευτέρη. Σε σημείο να πολιτευτεί. Αυτός, ένας ποιητής, ένας πολεμιστής θα γυρνούσε πίσω στα νησιά που τον γέννησαν και θα ζητούσε την εντολή τους. Τα νησιά τού την έδωσαν!

26ης Φεβρουαρίου 1911.

Είχε, ήδη, πάει 11:46  αλλά στη Βουλή υπήρχε ακόμα κόσμος. Στα θεωρεία μαζεμένοι πολλοί γλωσσαμύντορες φοιτητές, φανατικοί για γράμματα όπως θα έλεγε και ο Αλεξανδρινός – ζούσε τότε –  έτοιμοι να διαμαρτυρηθούν εναντίον οποιουδήποτε τολμούσε να “εκ-βαρβαρίσει” τη γλώσσα τους.

Αργά, πλησίασε το βήμα, ανέβηκε πάνω σε αυτό, χωρίς σημειώσεις, χωρίς γραπτό.

• Σας ζητώ να κρίνετε αυστηρά αλλά δίκαια τις απόψεις μου. Υπήρξα μαθητής του Πολυλά που ήταν μαθητής και φίλος του Σολωμού. Λοιπόν, δηλώνω απερίφραστα προς στο Σώμα ότι είμαι Δημοτικιστής! Θεωρώ ότι για πρώτη φορά οι ελληνικές καρδιές αισθάνθηκαν το κάλλος της αρχαίας τέχνης όταν στο Βασιλικό Θέατρο “ανέβηκε” η Ορέστεια (8).

Από τα θεωρεία ακούστηκαν άναρθρες κραυγές μίσους. Οι φοιτητές, άξιοι απόγονοι εκείνων του 1903, χειρονομούσαν, φώναζαν, απειλούσαν. Πολλοί Βουλευτές ένωσαν τις δικές τους κραυγές με εκείνες των φοιτητών.

Τους κυττούσε με ηρεμία να ασχημονούν εναντίον του, χωρίς να λέει τίποτα.

-Διακόπτεται η συνεδρίαση για 5 λεπτά! Η φωνή του Προέδρου ακούστηκε με αγωνία.

Είχαν περάσει 3 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα.

-Κύριοι, συνέχισε, οι ιδέες δεν κινδυνεύουν! Η πιο ευγενής ελευθερία είναι η Γλώσσα. Και τίποτα δεν μπορεί να μεταβάλλει τη γλώσσα  παρά μόνο ο χρόνος! Χυδαία γλώσσα δεν υπάρχει,  υπάρχουν μόνο χυδαίοι άνθρωποι!

Η ένταση επέστρεψε μεγαλύτερη.

Ο Στέφανος Δραγούμης – βουλευτής του  Ηνωμένου Συνασπισμού Κομμάτων- εισηγήθηκε   στο Προεδρείο να παραταθεί η αγόρευση του αντίπαλου ομιλούντος βουλευτή των Φιλελευθέρων για μισή ώρα ακόμα.

• Αφήστε ελεύθερα τα ρεύματα των ιδεών! Η σύγκρουσή τους θα γεννήσει τον σπινθήρα που περιέχει το φως του παρελθόντος μας!

Κατέβηκε αργά από το Βήμα, ικανοποιημένος γιατί του δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσει ως ποιητής, παρά ως πολιτικός.

Άλλωστε, ο Ποιητής Λορέντζος Μαβίλης, θα αφήσει πίσω του για πάντα τα βουλευτικά έδρανα, βουλευτής ών, και θα θυσιάσει τη ζωή του σε κάποιο χωριό της Ηπείρου στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο.

Σημειώσεις:

1. Πρόκειται για τον Don Lorenzo Mabili y Boulligny με καταγωγή από την Alicante της Ν/Α Ισπανίας.
2. Η γυναίκα του Παύλου και μητέρα του Λορέντζου ήταν η  Ιωάννα Σούφη, ανιψιά του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, με καταγωγή από την οικογένεια Δούσμανη.
3. Πρόκειται για τον συγγραφέα Ιάκωβο Πολυλά.
4. Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Κερκυραίος, με εξαιρετική μόρφωση. Συγγραφέας και ο ίδιος ήταν ανιψιός του Ιάκωβου Πολυλά.
5. Εννοείται ο Ελευθέριος Βενιζέλος .
6. Πρόκειται για τον Κωστή Παλαμά.
7. Όπως είναι γνωστό ο Λορέντζος Μαβίλης δε δημιούργησε ποτέ δική του οικογένεια. Ερωτεύτηκε όμως παράφορα τη Θεώνη Δρακοπούλου, τη γνωστή ποιήτρια Μυρτιώτισσα.
8. Για τον λόγο του Μαβίλη στη Βουλή βλ. Πρακτικά της Βουλής, Συνεδρ. ΛΣΤ, 26 Φεβρουαρίου, 1911.