Το κείμενο που ακολουθεί είναι τοποθέτηση στην ανοιχτή σύσκεψη , για το λόφο Καστέλλι, φορέων και κατοίκων των Χανίων , την Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2020.
Ανεξάρτητα από την πολύ δύσκολη κατάσταση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε, ας δούμε κατ’ αρχάς το αισιόδοξο σημείο: οι κάτοικοι αυτής της πόλης έχουν μάθει να αγωνίζονται ενωμένοι και να ξεπερνούν κάθε εμπόδιο, όταν ο αγώνας είναι καλός, όταν πρόκειται για κοινό αγαθό. Αυτό έγινε στους Αγίους Αποστόλους, αυτό έγινε στο Στρατόπεδο Μαρκοπούλου, αυτό θα γίνει και στον λόφο Καστέλλι. Ένα είναι το μήνυμα: όλοι πιασμένοι σε αλυσίδα σώζουμε την φυσική και πολιτιστική κληρονομιά μας όταν κινδυνεύει, από υποχρέωση όχι μόνο απέναντι στους εαυτούς μας αλλά και στα παιδιά μας και στα παιδιά των παιδιών μας.
Με το Πολυτεχνείο η πόλη δεν είχε καμία αντιπαράθεση. Αντιθέτως, πάντα καμάρωνε για τον θεσμό αυτό που την τιμά και την ανυψώνει. Πάντα σεβόταν τις αποφάσεις του, ακόμα και αν αυτό δεν δεχόταν τις δικές της προτάσεις. Έχει το αυτοδιοίκητο. Όταν, όμως, ξαφνικά οι κινήσεις του ξεπερνούν την εκπαίδευση και προχωρούν στην παραχώρηση σε ιδιώτη μνημείων του δημοσίου, η πόλη δεν το αντέχει, όσο και αν σέβεται τους καθηγητές, όσο και αν συνεργάζεται μαζί τους, όσο και αν θέλει να στηρίζει τους φοιτητές. Όταν η ίδια η διαχρονική ιστορία της πόλης τραυματίζεται βαθιά, όταν οι ίδιοι οι κάτοικοι της Παλιάς Πόλης θεωρούν προσβολή απέναντι τους την απόφαση του Πολυτεχνείου να παραχωρήσει σε ιδιώτη για τουριστική εκμετάλλευση το μνημειακό συγκρότημα, όταν οι ίδιοι οι κάτοικοι κάνουν λόγο για ένα κορεσμένο περιβάλλον στο οποίο δεν αντέχουν άλλο, η πόλη συνολικά οφείλει να αντιδράσει. Αντέδρασε αρχικά το 2017 και τώρα συνεχίζει δυναμικότερα.
Το μήνυμα που σήμερα στέλνουμε προς κάθε κατεύθυνση, όλοι μας εδώ, είναι ότι δεν επιτρέπουμε τα μνημεία αυτά να μετατραπούν σε ξενοδοχείο, δεν το επιτρέπει η ιστορία τους και μαζί η ιστορία όλης της πόλης. Ήταν δημόσιου χαρακτήρα η χρήση τους στην κορυφή του λόφου και έτσι πρέπει να παραμείνει. Θα ήταν ντροπή μας να μην παλέψουμε γι αυτό αν κάποιοι δεν το καταλαβαίνουν ή προκλητικά το αγνοούν. Και πρέπει να το καταλάβουν, όταν στην ίδια τη σύμβαση παραδέχονται με δικά τους λόγια ότι πρόκειται για εμβληματικά κτήρια «σε λειτουργική ενιαία οντότητα και με άλλα εμβληματικά ιστορικά κτήρια». Η πιο σύντομη, λοιπόν, και κάπως ανώδυνη για την πόλη λύση είναι να αναγνωρίσει το Πολυτεχνείο το σφάλμα του. Να καταλάβει, επιτέλους, και η εταιρεία Belvedere ΕΠΕ (αγνώστου ιδιοκτήτη και με μόλις 150.000 ευρώ κεφάλαιο), και το πολυδαίδαλο σύστημα εξωχώριων εταιρειών πίσω από αυτήν (όπως ο εταίρος της η Cydon Group LtD, η Cyproliaison LtD, η BH Boutique Holdings Cyprus LtD του ξενοδοχείου Ambassador’s Residence, η GreekHouse LtD της Κένυας με τα σχέδια του ξενοδοχείου) ότι η ίδια η πόλη τούς γυρνά την πλάτη και τους απορρίπτει. Δηλαδή, οι δύο πλευρές, σε κοινή συνεννόηση, να φερθούν με εξυπνάδα και γενναιότητα και να αποσυρθούν, παρά το ότι η σύμβαση είναι μονομερώς υπέρ της Belvedere ΕΠΕ. Αυτή είναι η καλύτερη λύση για να μη μπαίνουν όλοι σε περιπέτειες, αυτό θα το εκτιμήσει και η πόλη.
Τι θα γίνει στη συνέχεια;
Σοβαρές προτάσεις υπάρχουν για χρήση συμβατή με τα μνημεία και τον δημόσιο χαρακτήρα τους, έχουμε την στήριξη από τον Δήμο με συγκεκριμένη πρόταση, την στήριξη από την Περιφέρεια και τους φορείς της πόλης και όλοι θα παλέψουμε για την αποκατάσταση και τη ζωή των μνημείων.
Διαφορετικά, ο δρόμος μπροστά μας είναι μακρύς. Θα σας περιγράψω τα όπλα μας, πάντα με σκοπό τη νίκη ως κατάληξη, αν δεν υποχωρήσουν, εκτός βέβαια από τις μαζικές κινητοποιήσεις μας:
1. Καταρχάς εξετάζεται νομικά η δυνατότητα προσβολής της ενέργειας της Εταιρείας του Πολυτεχνείου να ενοικιάσει τα μνημεία σε ιδιώτη για τουριστική εκμετάλλευση για 25 χρόνια με δυνατότητα παράτασης και με πρόθεση να συνεχιστεί γενικώς η εκμίσθωση, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της. Κρίμα που δεν είναι πια κοντά μας ο Αντώνης Μπαλωμενάκης που τόσο πάλεψε για το θέμα.
Να έχετε υπόψη ότι, όσο και αν προσπάθησε η Εταιρεία Αξιοποίησης του Πολυτεχνείου μαζί με τους συνομιλητές της πίσω από τη μονοπρόσωπη Εταιρεία Belvedere, η ενοικίαση έχει αδύναμα σημεία, από νομικής και βεβαίως ηθικής απόψεως. Π.χ. στην υπόθεση αυτή υπάρχει ταύτιση ελέγχοντος και ελεγχομένου, υπάρχει παράβλεψη του άρθρου 7 του αρχαιολογικού νόμου 3028/2002, όπως τροποποιήθηκε με τον νόμο 4611 τον Μάιο του 2019 (άρθρο 123) που θέτει τα ακίνητα μνημεία του δημοσίου προ του 1830 εκτός πάσης συναλλαγής και χρησικτησίας, υπάρχει παράβλεψη του νόμου 4009 του 2011 (άρθρο 58), για μη εκμετάλλευση ακίνητων περιουσιακών στοιχείων λειτουργίας του Ιδρύματος εφόσον αποκτήθηκαν από εθνικούς πόρους.
Ταυτόχρονα:
2. Το Πολυτεχνείο έχει ήδη από το 2018 απευθυνθεί στον Δήμο για αλλαγή του ΓΠΣ σε σχέση με τα ακίνητά του στον λόφο ώστε να ενισχύσει την ξενοδοχοποίηση και την τουριστική εκμετάλλευση. Ο Δήμος δεν έχει απαντήσει. Σε περίπτωση που το αίτημα ικανοποιηθεί σε κεντρικό επίπεδο και ταυτόχρονα απαλειφθεί ο χαρακτηρισμός «εκπαίδευση» από το συγκρότημα, έτοιμη θα είναι η προσφυγή στο Συμβούλιο Επικρατείας.
3. Η Belvedere πρέπει να απευθυνθεί καταρχάς στο ΥΠΠΟΑ για αλλαγή χρήσης των μνημείων. Με όπλο τον χαρακτηρισμό και την κήρυξη δε μπορεί να εγκριθεί η τουριστική χρήση. Το τοπόσημο της πόλης, όπως έχει κηρυχτεί το 2018 το κτήριο της Μεραρχίας, δε μπορεί να είναι ένα ξενοδοχείο. Θα είναι ντροπή για όλη την πόλη. Αν, όμως, αυτό συμβεί – αυτές τις μέρες είμαστε θιασώτες ακόμη και το βυζαντινό σταυροδρόμι της Θεσσαλονίκης να αποδομείται- έτοιμη θα είναι η προσφυγή στο Συμβούλιο Επικρατείας.
Αν οι υπεύθυνοι δεν φερθούν έξυπνα και συνεχίσουν να υποστηρίζουν πως ό,τι έκαναν ήταν τυπικά νόμιμο, τα γεγονότα θα τους αποκαλύπτουν: με τον μανδύα της νομιμότητας καπηλεύονται την πολιτιστική μας κληρονομιά. Από εμβληματικά μνημεία διοίκησης, εκπαίδευσης και πολιτισμού θέλουν να τα μετατρέψουν νομίμως σε έμβλημα του χρήματος ως ύψιστου αγαθού. Δεν θα το επιτρέψουμε όλοι εμείς ενωμένοι, ελεύθερα και δημοκρατικά. Αυτό το πολιτικό, νομικό, κοινωνικό και βαθιά ηθικό θέμα πρέπει να λυθεί με την κινητοποίηση όλων μας.
Ο αγώνας άρχισε.
Η Μαρία Βλαζάκη είναι αρχαιολόγος, πρώην γενική γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού μέλος της Πρωτοβουλίας Πολιτών Ενάντια στην Ξενοδοχοποίηση των Μνημείων στο Λόφο Καστέλι
