Μικρό οδοιπορικό στην Κνωσό

Της Νικολέτας Βρέκα

Από την γέννηση και ανατροφή του Θεού Δία, τον Τάλω και την αρπαγή της Ευρώπης από τον βασιλιά των Θεών, στον γιο τους τον Μίνωα, τον βασιλιά ενός από τους αρχαιότερους και πιο σημαντικούς πολιτισμούς της αρχαιότητας, η κρητική μυθολογική παράδοση μας επιδεικνύει τον απύθμενο πλούτο της. Κέντρο αυτού του μεγάλου πολιτισμού η Κνωσός· το μεγαλύτερο, ισχυρότερο και πιο εντυπωσιακό από τα μινωικά ανάκτορα. Ο αρχαιολογικός χώρος της Κνωσού είναι επισκέψιμος όλο τον χρόνο και είναι εκεί για να μαγέψει τους επισκέπτες και να τους κάνει να φανταστούν πώς ζούσαν στο ανάκτορο οι άνθρωποι εκείνα τα χρόνια, δηλαδή περίπου το… 1700 π.Χ.

Η περιήγηση σε έναν τέτοιο αρχαιολογικό χώρο μένει αξέχαστη στον επισκέπτη, καθώς πρόκειται για ένα μέρος που όμοιό του δεν συναντάμε συχνά. Τα χρώματα στις κολώνες του ανακτόρου, οι όροφοι και οι πολλές σκάλες, οι τοιχογραφίες – οι οποίες δείχνουν παράλληλα την επιρροή από την Αίγυπτο – και τα περίπλοκα υδραυλικά δίκτυα είναι κάποια από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία. Είναι ένας από τους αρχαιολογικούς χώρους που δεν χρειάζεστε την φαντασία σας να δουλέψει για να δείτε πως ήταν κάποτε και καθώς οι ανακατασκευές του Έβανς σήμερα μπορεί να αμφισβητούνται από τους αρχαιολόγους, είναι όμως εντυπωσιακές και φέρνουν τον μινωικό πολιτισμό μπροστά μας. Μάλιστα, σε κάθε γωνιά του ανακτόρου και του περιβάλλοντα χώρου, αν αφήσετε την φαντασία σας να καλπάσει θα νομίσετε ότι ξαφνικά βρεθήκατε στον λαβύρινθο που φυλακίστηκε ο Μινώταυρος, το μυθικό τέρας με σώμα ανθρώπου και κεφάλι και ουρά ταύρου.

Η μορφή του ταύρου κατέχει εξέχουσα θέση στον μινωικό πολιτισμό. Λίγο-πολύ είναι γνωστός σε όλους ο μύθος της αρπαγής της Ευρώπης, όπου ο Δίας όντας ερωτευμένος μαζί της και θέλοντας να την ξεγελάσει και να την παρασύρει, μεταμορφώθηκε σε όμορφο ταύρο που την γοήτευσε. Αφού την άφησε λοιπόν να τον ιππεύσει, την έκλεψε και την έφερε στην Κρήτη. Από τις ερωτικές τους ενώσεις γεννήθηκε και ο Μίνωας. Θεωρούταν ιερό ζώο και ήταν αναπόσπαστο κομμάτι ιεροτελεστιών, όπου συνήθιζαν να το θυσιάζουν.

Επίσης, αν παρατηρήσουμε καλύτερα, σε πολλές τοιχοποιίες και αγάλματα-μνημεία κυριαρχεί η απεικόνιση του ταύρου. Οι τοιχοποιίες τους ήταν τόσο εντυπωσιακές με πολλά χρώματα και από το «ύφος» φαίνονταν οι επιρροές από την Αίγυπτο, μιας και σύμφωνα με ερευνητές η Κρήτη και η Αίγυπτος εκείνη την περίοδο είχαν πολύ στενή σχέση τόσο σε οικονομικό επίπεδο, όσο και σε πολιτιστικό.

Ένα χαρακτηριστικό δωμάτιο στο ανάκτορο που είναι αρκετά εντυπωσιακό είναι η αίθουσα του θρόνου. Στην μία πλευρά, την βόρεια, στέκεται επιβλητικά ένας θρόνος. Η αίθουσα – πάντα σύμφωνα με τους ερευνητές – είχε μάλλον θρησκευτικό χαρακτήρα, δηλαδή γίνονταν εκεί θρησκευτικές τελετές με την παρουσία πιθανώς και του βασιλιά. Την μαγική αυτή εικόνα συμπληρώνουν οι τοιχογραφίες των γρυπών, των φανταστικών όντων με κεφάλι αετού και σώμα λιονταριού, συμβόλων βασιλικής και θεϊκής εξουσίας.

Όσον αφορά τις δεξαμενές και το σύστημα των σωληνώσεων, που οδηγούσαν το καθαρό και ακάθαρτο νερό στη συνέχεια στις αποχετεύσεις, είναι κάτι που μας κάνει να αναρωτιόμαστε πόσο μπροστά από την εποχή του ήταν ο πολιτισμός που ονομάστηκε Μινωικός. Τα αίτια της παρακμής αυτού του πολιτισμού δεν είναι πολύ γνωστά· το πιο πιθανό είναι ότι μετά το σκάσιμο του ηφαιστείου της Σαντορίνης στην περιοχή δημιουργήθηκε τσουνάμι που έπληξε το ναυτικό εμπόριο και τις σοδιές των παράκτιων περιοχών και σιγά-σιγά έγινε ευάλωτη σε επιθέσεις, μέχρι που ήρθε η πτώση της αλλοτινής κυριαρχίας του. Αν τελικά ισχύει αυτό, καταλαβαίνουμε το πόσο μικροί είμαστε τελικά μπροστά στη δύναμη της φύσης.

Τελειώνοντας την βόλτα μας στην ιστορία, μας μένει ένα δέος και σκεπτόμαστε το τι πραγματικά μπορούσαν να κάνουν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής και πόσο επηρέασαν αυτές οι τεχνικές τις μετέπειτα γενιές. Καλό θα ήταν λοιπόν να μην ξεχνάμε τον πολιτισμό που μας άφησαν παρακαταθήκη οι παλαιότεροι κάτοικοι της Κρήτης, αλλά να μάθουμε από αυτόν και γιατί όχι να γίνουμε καλύτεροι-η σαν κοινωνία.