Το τραγούδι της ημέρας [17.11.21]

Από τον Στέλιο Ζερβάκη

«Είμαστε δυό»
μουσική – στίχοι: Μίκης Θεοδωράκης
ερμηνεία: Αντώνης Καλογιάννης

Το Πο­λυ­τε­χνεί­ο του 1973 αποτελεί στην κύ­ρια έκ­φρα­σή του την α­νώ­τε­ρη α­ντι­δι­κτα­το­ρι­κή εκ­δή­λω­ση του ελ­λη­νι­κού λα­ού. Αυ­τή η πλευ­ρά του, η α­ντι­δι­κτα­το­ρι­κή, με τον έ­να ή άλ­λο τρό­πο, «δι­καιώ­θη­κε». Η Ελ­λά­δα, για πρώ­τη φο­ρά στη νε­ώ­τε­ρη ι­στο­ρί­α της, με­τα­βλή­θη­κε σε μια κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δη­μο­κρα­τί­α. Ό­μως αυ­τή η «δι­καί­ω­ση» δεν ο­λο­κλη­ρώ­θη­κε α­πλώς με την πτώ­ση της δι­κτα­το­ρί­ας. Το κί­νη­μα του Νο­έμ­βρη του 1973 πνί­γη­κε στο αί­μα α­πό τη στρα­τιω­τι­κή δι­κτα­το­ρί­α και η πτώ­ση της, τον Ιού­λιο του 1974, υ­πήρ­ξε συ­νέ­πεια της τουρ­κι­κής ει­σβο­λής και της ήτ­τας του ελ­λη­νι­σμού στην Κύ­προ. Παρ’ ό­λο λοι­πόν που η στρα­τιω­τι­κή δι­κτα­το­ρί­α κα­τέρ­ρευ­σε, το κί­νη­μα του Πο­λυ­τε­χνεί­ου συ­νε­χί­στη­κε για μια δε­κα­ε­τί­α του­λά­χι­στον, έ­ως ό­του πα­γιώ­σει τις δη­μο­κρα­τι­κές κα­τα­κτή­σεις. Αυ­τό το κί­νη­μα εκ­φρά­στη­κε τα ε­πό­με­να χρό­νια με ό­λες τις νε­ο­λαι­ί­στι­κες και ερ­γα­τι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις που εί­χαν τη 17η Νο­έμ­βρη ως το σύμ­βο­λό τους.

Γι’ αυ­τό και αυ­τή η ι­διαι­τε­ρό­τη­τα του ε­ορ­τα­σμού του Πο­λυ­τε­χνεί­ου, του­λά­χι­στον για την πρώ­τη με­τα­πο­λι­τευ­τι­κή δε­κα­ε­τί­α. Α­πο­τε­λού­σε ταυ­τό­χρο­να μια η­μιε­πι­τρε­πό­με­νη, μέ­χρι το 1981, και κα­θιε­ρω­μέ­νη στη συ­νέ­χεια, ε­ορ­τή της σπου­δά­ζου­σας νε­ο­λαί­ας και μια κι­νη­το­ποί­η­ση για τη διεύ­ρυν­ση των δη­μο­κρα­τι­κών δι­καιω­μά­των και ε­λευ­θε­ριών, που ο ελ­λη­νι­κός λα­ός κα­τέ­κτη­σε στα­δια­κά με­τά την πτώ­ση της δι­κτα­το­ρί­ας. Έ­τσι το Πο­λυ­τε­χνεί­ο, ό­λα τα με­τα­πο­λι­τευ­τι­κά χρό­νια, α­πο­τέ­λε­σε κυ­ριο­λε­κτι­κά «συ­νέ­χεια» του Πο­λυ­τε­χνεί­ου του 1973. Και γι’ αυ­τό στις συ­γκε­ντρώ­σεις της 17ης Νο­εμ­βρί­ου σε ό­λη την Ελ­λά­δα συ­γκε­ντρώ­νο­νταν ε­κα­το­ντά­δες χι­λιά­δες αν­θρώ­πων και ό­χι μό­νον νέ­οι.
Ό­μως το Πο­λυ­τε­χνεί­ο έχει και μια δεύ­τε­ρη ό­ψη. Αποτελεί μια ε­ξέ­γερ­ση της ελ­λη­νι­κής νε­ο­λαί­ας, ε­νταγ­μέ­νη σε μια πα­γκό­σμια δυ­να­μι­κή, σε έ­να πα­γκό­σμιο κί­νη­μα, που, α­πό το Βιετ­νάμ και την Πο­λι­τι­στι­κή Ε­πα­νά­στα­ση στην Κί­να έ­ως το Πα­ρί­σι και το Μπέρ­κλε­ϊ, ξε­σή­κω­σε ό­λο τον κό­σμο ή του­λά­χι­στον τη νε­ο­λαί­α του. Έ­να πα­γκό­σμιο κί­νη­μα που είχε θέσει ως στό­χο την α­να­τρο­πή του πα­γκό­σμιου ι­μπε­ρια­λι­στι­κού κα­πι­τα­λι­στι­κού συ­στή­μα­τος της ταυ­τό­χρο­νης υ­περ­κα­τα­νά­λω­σης και της φτώ­χειας, της οι­κο­λο­γι­κής κα­τα­στρο­φής, της α­νι­σό­τη­τας α­νά­με­σα σε τρί­το κό­σμο και μη­τρο­πό­λεις, της πο­λι­τι­σμι­κής και ε­θνι­κής ι­σο­πέ­δω­σης, της μο­να­ξιάς και της αλ­λο­τρί­ω­σης των αν­θρώ­πων. Έ­να κί­νη­μα που γέν­νη­σε μια δια­φο­ρε­τι­κή κουλ­τού­ρα, α­πό τη μου­σι­κή μέ­χρι την εν­δυ­μα­σί­α, α­πό τον τρό­πο δια­σκέ­δα­σης μέ­χρι τα κοι­νό­βια δια­βί­ω­σης.
Έ­στω και ε­άν αυ­τή η πλευ­ρά του κι­νή­μα­τος του Πο­λυ­τε­χνεί­ου δεν μπό­ρε­σε να α­να­πτυ­χθεί ό­πως έ­γι­νε στον υ­πό­λοι­πο κό­σμο, υ­πήρ­χε πραγ­μα­τι­κά και εκ­δη­λώ­θη­κε τα ε­πό­με­να χρό­νια με την α­νά­πτυ­ξη των νε­ο­λαι­ί­στι­κων ε­πα­να­στα­τι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων. Αυ­τές ή­ταν ε­κεί­νες που έ­δι­ναν κά­θε φο­ρά τη δια­φο­ρε­τι­κή –α­γω­νι­στι­κή και ε­πα­να­στα­τι­κή– διά­στα­ση και στις ε­πε­τεί­ους του Πο­λυ­τε­χνεί­ου. Το νό­η­μα αυ­τής της δεύ­τε­ρης ό­ψης της ε­ξέ­γερ­σης του Πο­λυ­τε­χνεί­ου πα­ρέ­με­νε και πα­ρα­μέ­νει α­νεκ­πλή­ρω­το.
Η ενσωμάτωση και ο αποπροσανατολισμός του κινήματος.

Σή­με­ρα, η πραγ­μα­τι­κή αμ­φι­σβή­τη­ση εί­ναι η αμ­φι­σβή­τη­ση της Νέ­ας Τά­ξης. Εί­ναι η αμ­φι­σβή­τη­ση του κό­σμου των δια­συν­δε­δε­μέ­νων χρη­μα­τι­στη­ρί­ων, των γιά­πη­δων που δεν έ­χουν γλώσ­σα, τό­πο, λα­ό. Εί­ναι η αμ­φι­σβή­τη­ση ε­κεί­νων που με­τέ­βα­λαν τα πα­λιά συν­θή­μα­τα του Πο­λυ­τε­χνεί­ου σε ό­χη­μα α­νά­δει­ξης και κυ­ριαρ­χί­ας.

Μό­νο αν οι νέ­οι του σή­με­ρα, που α­σφυ­κτιούν μέσα σε έ­ναν κό­σμο α­νερ­γί­ας, κε­νού και ι­σο­πέ­δω­σης, που δεν δέ­χο­νται το κα­τε­στη­μέ­νο της «γε­νιάς του Πο­λυ­τε­χνεί­ου», που θέ­λουν να αρ­νη­θούν τον ση­με­ρι­νό ά­θλιο κό­σμο της τη­λε­ό­ρα­σης και των α­νι­σο­τή­των, α­νοί­ξουν τα μά­τια στη ση­με­ρι­νή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, τό­τε ί­σως μπο­ρεί να ξα­να­πο­κτή­σει έ­να σύγ­χρο­νο νό­η­μα η ε­ξέ­γερ­ση του Πο­λυ­τε­χνεί­ου και να συν­δε­θεί με νέ­ες διεκ­δι­κή­σεις και α­γώ­νες. Τό­τε μό­νο θα αλ­λά­ξει η ση­με­ρι­νή κα­τά­στα­ση ό­που, το Πο­λυ­τε­χνεί­ο, το «ε­ορ­τά­ζουν» κυ­ρί­ως οι α­στυ­νο­μι­κοί που α­πο­κλεί­ουν τους δρό­μους της Α­θή­νας,

Το ’68 στη Γαλ­λί­α φώ­να­ζαν έ­να σύν­θη­μα που τό­τε -σε ε­μάς τους Έλ­λη­νες- φαι­νό­ταν λί­γο εξ­τρε­μι­στι­κό: «Α­νοίξ­τε τα μά­τια και σπά­στε την τη­λε­ό­ρα­ση». Πό­σο α­λη­θι­νό φα­ντά­ζει σή­με­ρα!