Πώς θα ξεκουνήσουμε στερεότυπα από κούνια…

Της Ναταλί Χατζηαντωνίου

Η Βίκυ Αδάμου, η Χριστίνα Σαμπανίκου και η θεατρική ομάδα τους Life After Death Theatre Company συνεργάστηκαν με τη «Συμμαχία των Φύλων» και το Ιδρυμα Χάινριχ Μπελ και δημιούργησαν 4 βιντεάκια τα οποία παρουσιάζουν καθημερινές συμπεριφορές που διαπνέονται από έμφυλα στερεότυπα.

Πώς φανταζόμαστε την «τέλεια» γυναίκα ή τον «τέλειο» άνδρα; Τι πρέπει να ανεχτεί μια σύζυγος για να «κρατήσει το σπίτι» της; Ποιο μέλλον προβάλλουμε πάνω σ’ ένα αγέννητο παιδί; Πόσο συχνά υπάρχει πραγματική αξιοκρατία μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας, συνυποψηφίων για μια ανώτερη διοικητικά θέση; Καθημερινά ερωτήματα. Καθημερινές συμπεριφορές που συχνά διαπνέονται από έμφυλα στερεότυπα χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε. Κι όμως αυτά καθορίζουν τη ζωή, τις επιλογές, την προοπτική μας. Αλλά πάλι ένας ωμός διδακτισμός που υψώνει σε λέξεις ένα γιγαντιαίο «πρέπει» δεν αλλάζει κληρονομημένες συμπεριφορές χρόνων. Μήπως είναι καλύτερα να δείξουμε σε κάποιον πόσο έωλα, γελοία ή δραματικά, επώδυνα ή ταπεινωτικά είναι μερικά «αυτονόητα» καθημερινά περιστατικά;

Αυτό σκέφτηκε η G-All (Gender Alliance Initiative – Η Συμμαχία των Φύλων, πρωτοβουλία σύμπραξης ανθρώπων από διαφορετικά επιστημονικά και κοινωνικά πεδία με στόχο να συνεργαστούν πάνω στα θέματα φύλου, διαφορετικότητας και δικαιωμάτων). Και σε συνεργασία με το Ιδρυμα Χάινριχ Μπελ, ανέθεσαν στη θεατρική ομάδα Life After Death Theatre Company ένα προκλητικό εγχείρημα: τη δημιουργία 4 δραματοποιημένων ιστοριών (video) που θα μιλούν για την τοξική αρρενωπότητα, τους στερεοτυπικούς ρόλους των φύλων, την έμφυλη βία και τον σεξισμό.

Το εγχείρημα ανέλαβαν οι δύο καλλιτέχνιδες που «συστεγάζονται» κάτω από την επωνυμία Life After Death Theatre Company από το 2015 όταν ίδρυσαν την ομάδα. Η σκηνοθέτρια, ηθοποιός και χορεύτρια Βίκυ Αδάμου και η ηθοποιός και συγγραφέας Χριστίνα Σαμπανίκου που και στα δικά τους έργα έχουν ασχοληθεί ιδιαίτερα με τέτοια ζητήματα. Ετσι άλλωστε τις εντόπισε «Η Συμμαχία των Φύλων» και τους πρότεινε συνεργασία. Στόχος; Τα τέσσερα βιντεάκια να αποτελέσουν μέρος της ενημερωτικής καμπάνιας «Αποδομώντας Εμφυλα Στερεότυπα» ώστε μαζί με τον εκπαιδευτικό οδηγό «Η Ισότητα των Φύλων στην Εκπαίδευση Ενηλίκων» (https://bit.ly/G_all_isotita_ekpaideusi) να μοιραστούν σε εκπαιδευτικούς και απλούς πολίτες ή σε οργανώσεις και δράσεις της κοινωνίας των πολιτών που θα θελήσουν να τα αξιοποιήσουν για κάποια δική τους δράση ευαισθητοποίησης.

Τα βιντεάκια γυρίστηκαν στον πολυχώρο VAULT, σε σκηνοθεσία Βίκυς Αδάμου, κείμενα Χριστίνας Σαμπανίκου, σκηνικά/κοστούμια Lazy Boy με τη συνεργασία των Σ. Κοσμίδη (κινηματογράφηση/μοντάζ), Αλ. Κανέλου (ηχοληψία/επεξεργασία ήχου), Αλ. Μπούφη (μουσική), Χ. Φυλακτοπούλου (φωτισμοί/φωτoγραφίες). Στους ρόλους εμφανίζονται ή ακούγονται οι Αλέξης Βιδαλάκης, Μελίσσα Κωτσάκη, Αλίκη Αβδελοπούλου, Δημήτρης Κανέλλος, Αλίκη Ανδρειωμένου, Σωτήρης Δούβρης, Γιώργης Παρταλίδης, Χρήστος Καπενής, Σπύρος Περδίου, Χριστίνα Σαμπανίκου, Ελισσαίος Βλάχος, Γιάννης Οικονομίδης, Χριστίνα Φυλακτοπούλου, Τόνια Αβδελοπούλου, Φαίη Ευσταθίου, Μαρίτα Καραγιάννη, Βάλλια Μικρομάστορα, Σοφία Χατζογλίδου, Ιωάννα Μιχαλά.

Κάθε βιντεάκι διαρκεί λιγότερο από 1,5 λεπτό κι έχουν όλα ένα σύντομο «επιμύθιο». Τι πραγματεύονται;

● «Στερεότυπα από κούνια»: Ενα νεαρό ζευγάρι περιμένει το πρώτο του παιδί, όσο η μέλλουσα γιαγιά χτενίζοντας μια κούκλα ονειρεύεται πως η «εγγονή» της θα είναι «πριγκίπισσα» και «χρυσοχέρα» και θα μαγειρεύει για τα μεγάλα κυριακάτικα τραπέζια και ο μέλλων παππούς πως ο «εγγονός» του θα κληρονομήσει την καραμπίνα του και θα είναι «ένας άνδρας που με μια ματιά του όλοι θα σκύβουν το κεφάλι». Επιμύθιο: «Η διαμόρφωση του έμφυλου στερεότυπου ξεκινάει από πολύ νωρίς. Ας επιτρέψουμε σε κάθε έμφυλη ύπαρξη να εξελιχθεί με ελευθερία, πολυμορφία και αυτοπροσδιορισμό».

● «Ε, δεν τη σκότωσε κιόλας»: Ενας πατέρας κάθεται στο τραπέζι μαζί με τον γιο του, στην πορεία προστίθεται και η κόρη, ενώ η μάνα -με γυρισμένη την πλάτη- σερβίρει την οικογένεια. Μια γυναικεία φωνή (η «πεθερά») ταυτόχρονα ακούγεται να επισημαίνει τις ιδιότητες της γυναίκας που «θέλει να κρατήσει το σπίτι της»: «να τον περιμένεις μ’ ένα ωραίο φαγητό, να έχεις τα ρούχα του σιδερωμένα και πρόσεξε μην αφεθείς… δεν θα φταίει αυτός μετά αν ξενοκοιτάξει. Από σένα εξαρτάται η ευτυχία του γάμου σου». Όταν η κάμερα ζουμάρει στη μητέρα, αποκαλύπτεται ότι εκείνη έχει ένα μαυρισμένο μάτι. Επιμύθιο: «Τα στερεότυπα οικοδομούν αδιόρατα μια πυραμίδα έμφυλης βίας. Τα τραύματα από μία έμφυλη κακοποιητική συμπεριφορά δεν είναι πάντα ορατά. Αυτό δεν τα κάνει λιγότερο υπαρκτά».

● «Πες μου το φύλο σου να σου πω τι θα γίνεις». Ένας εργοδότης εξετάζει δύο υπαλλήλους, μια γυναίκα και έναν άνδρα, συνυποψήφιους για προαγωγή σε διευθυντική θέση. Εκείνη έχει καλύτερο βιογραφικό και αποδεδειγμένα περισσότερα επαγγελματικά προσόντα. Εκείνος όμως παίζει… καλό τένις, συνεπώς είναι ανταγωνιστικός! Και ύστερα γιατί «αυξημένα καθήκοντα να στερήσουν την παρουσία εκείνης από την οικογένειά της»; Επιλέγεται εκείνος. Επιμύθιο: «Τα έμφυλα στερεότυπα διαμορφώνουν αντιλήψεις που περιορίζουν την επαγγελματική μας ζωή και εξέλιξη».

● «Η τέλεια γυναίκα». Ανδρικές φωνές περιγράφουν την τέλεια γυναίκα: να έχει κοιλιακούς ή «πιασίματα», να είναι ξανθιά, να ντύνεται σέξι, να σε κοιτούν όλοι με ζήλια όταν τη συνοδεύεις. Την ίδια ώρα στο κέντρο της «σκηνής» εναλλάσσονται απλές, καθημερινές γυναίκες, με την απτή γοητεία τους. Η αφήγηση κλείνει με τους δύο άνδρες αφηγητές να πασχίζουν να τελειώσουν ένα γύρο από πους-απς. Επιμύθιο: «Η τέλεια γυναίκα είναι ένα κατασκεύασμα από στερεότυπα. Όπως άλλωστε και ο τέλειος άνδρας».

Εύληπτα και κατάλληλα και για εφήβους όλα τα βιντεάκια είναι ήδη «ανεβασμένα» στο YouTube, στη σελίδα της Gender Alliance Initiative.

Πηγή: efsyn.gr