Πασχαλινά αβγά, το αρχέτυπο σύμβολο της κοσμογονίας

Της Ελένης Τσολιά

Οι μυθολογίες πολλών λαών έχουν να επιδείξουν απαράμιλλους μύθους που σχετίζονται με την προέλευση του κόσμου. Στους μύθους αυτούς το αβγό, το αρχέγονο αυτό σύμβολο, είναι η αρχή του αιωνίου κύκλου της ζωής. Πολλοί αρχαίοι λαοί, όπως μαρτυρά η μυθολογία τους, θεωρούσαν ότι το αβγό είναι η αρχή της ζωής, η πανάρχαια αρχή των πάντων, το θαύμα της αδιάλειπτης ζωής. Κάτω από το σκληρό, νεκρό κέλυφος, κάτω από τη φαινομενική αταραξία γεννιέται ο αέναος κύκλος της ζωής. Το αβγό συμβολίζει τον αιώνιο αγέννητο κόσμο, τον αδιάκοπο κύκλο της ζωής και τον κόσμο στην ολότητά του.

Στα έθιμα του Πάσχα, διατηρήθηκαν οι πανάρχαιες αυτές αντιλήψεις για το θάνατο, την ανάσταση και την αναγέννηση της νέας ζωής. Οι καινούριες χριστιανικές αντιλήψεις ρίζωσαν πάνω στο σώμα των παλιών αντιλήψεων, συνηθειών και πεποιθήσεων που προϋπήρχαν πολύ πριν την εμφάνιση του Χριστιανισμού.

Το αβγό, το σύμβολο αυτό που συμπύκνωνε τις αντιλήψεις των ανθρώπων για την κοσμογονία, έγινε το σύμβολο της ανάστασης. Το Πάσχα τα αβγά βάφονται και κατόπιν τσουγκρίζονται, ενώ παλαιότερα χρησιμοποιούνταν και σε διάφορα πασχαλινά παιχνίδια και διασκεδαστικούς διαγωνισμούς. Οι θρησκευτικές τελετουργίες αναμίχθηκαν με τις παραδόσεις του κάθε λαού, έτσι σύμφωνα με τα έθιμα των Σλαβικών λαών τα πασχαλινά αβγά ευλογούνται πρώτα στην εκκλησία και κατόπιν δωρίζονται σε αγαπημένα πρόσωπα, αφού πρώτα διακοσμηθούν περίτεχνα. Πολλές φορές, τα βαμμένα αβγά καλύπτονται με κερί και πάνω στο κερί χαράσσονται εικόνες που παριστάνουν λουλούδια, πουλιά και ζώα.

Το αβγό συμβολίζει τον ενιαίο κύκλο της ζωής, το θάνατο και την αναγέννηση και εμπερικλείει ολόκληρο το νόημα της γιορτής του Πάσχα, που είναι η ανάσταση και η προσδοκία της ζωής μετά το θάνατο, γιατί ο κύκλος της ζωής είναι ενιαίος και αδιάλειπτος και ο χρόνος ορατός και αόρατος ανάμεσα σε ζωντανούς και νεκρούς. Στη Ρωσία, την Τρίτη μετά το Πάσχα συνηθίζουν να παίρνουν φαγητό, λουλούδια και πασχαλινά αβγά στους τάφους των προγόνων τους. Είναι το Πάσχα των νεκρών, η γιορτή Ράντουνιτσα (Радуница), όπου οι ζωντανοί τρώνε και πίνουν με τους νεκρούς και μοιράζονται την χαρά και την ελπίδα της ανάστασης.

Το Πάσχα γιορτάζεται την Άνοιξη, την εποχή που η φύση με τις εκφάνσεις της μας διδάσκει ότι η ζωή αναγεννάται και ο κόσμος μας είναι σύγχρονος και αρχαίος και ο κύκλος της ζωής ατελεύτητος. Κάτω από την υγρή, φαινομενικά νεκρή γη, η ζωή είναι έτοιμη για τον αιώνιο κύκλο της, με τον ίδιο αόρατο τρόπο που δημιουργείται η ζωή κάτω από το κέλυφος του αβγού.