“Ο Ήλιος, το Φως, ο Γαλάζιος Ουρανός! Αυτά πρέπουν στον Έλληνα!”

Γράφει ο Δημήτρης Αθανασούλης, Διοικητικός υπάλληλος

“Ο Ήλιος, το Φως, ο Γαλάζιος Ουρανός! Αυτά πρέπουν στον Έλληνα!”· μια φράση που θα μπορούσε να την έχει πει ή γράψει ο Καζαντζάκης ή ο Σεφέρης ή ο Ελύτης και η οποία μου είχε έρθει στο μυαλό πριν από αρκετά χρόνια, με αφορμή τις χειμωνιάτικες καιρικές συνθήκες του ελληνικού βορρά και ειδικότερα την ξαφνική εμφάνιση μιας καταπληκτικής λιακάδας στον ουρανό της Κεντρικής Μακεδονίας, μετά από πολλές ημέρες συννεφιασμένου και μουντού καιρού.

Το Φως, λοιπόν, μαζί με όποιο θετικό συνειρμό το συνοδεύει. Το Φως και ο Διαφωτισμός!
Είναι αυτά που κάνουν έναν ΜΗ αριστερό να εκφράζεται μέσω μιας ιστοσελίδας της Αριστεράς. Γιατί, όσο κι αν φαίνεται περίεργο ή παράδοξο σε κάποιους, ειδικά σε τούτη τη χώρα, σε τούτη την πατρίδα, όπου έχουμε συνηθίσει να αλληλοφαγωνόμαστε, το Φως, ο Διαφωτισμός είναι ο κοινός τόπος συνάντησης πολλών αριστερών, κεντρώων και δεξιών.

Με τον όρο “Διαφωτισμός” στην Ευρώπη περιγράφεται το φιλοσοφικό κίνημα, από τον 17ο ως τον 19ο αιώνα, που έστρεψε την προσοχή του ανθρώπου προς τον ορθολογισμό, την επιστημονική έρευνα και την απομάκρυνση από τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες του μεσαίωνα. Είναι μια στροφή προς τις ανθρωπιστικές σπουδές αλλά και τις θετικές επιστήμες, όπως συμβολικά μαρτυρείται με τη διδασκαλία του Γαλιλαίου ότι η γη είναι στρογγυλή και περιφέρεται γύρω από τον ήλιο, και τη θεωρία του νόμου της βαρύτητας του  Νεύτωνα. Με το Διαφωτισμό, η έμφαση δίνεται στη μαρτυρία των αισθήσεων ως πρωταρχικών πηγών της γνώσης και την προώθηση ιδεών και αξιών, όπως της ελευθερίας, της προόδου, της συνταγματικής διακυβέρνησης, της ανοχής, της ισότητας, της αδελφοσύνης, της ανεξιθρησκείας, του διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας. Η φιλοσοφία του Διαφωτισμού αναπτύσσεται παράλληλα με τις αλλαγές που επέφερε η βιομηχανική επανάσταση. Επέκρινε την κυριαρχία του απολυταρχισμού και των δογμάτων, έφερε στο προσκήνιο τον κυρίαρχο ρόλο της μέσης τάξης και επεξέτεινε την έρευνα σε τομείς όπως η κοινωνία, η πολιτική, η οικονομία, κ.ά.

Οι αξίες του Διαφωτισμού εκφράστηκαν από τα βιβλία των φιλοσόφων διανοητών και πολλές βρήκαν την απήχησή τους στις διακηρύξεις της Αμερικανικής Επανάστασης του 1776 και της Γαλλικής Επανάστασης του 1789.

Και μέρες που είναι, με την επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821, να θυμηθούμε ότι ο Αδαμάντιος Κοραής θεωρείται ως ο πρωτεργάτης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και δάσκαλος του Γένους.

Μάλιστα, είχε διατυπώσει την εξής προφητεία:

«Η πολιτική τάξη θα σας φορολογεί όσο περισσότερο μπορεί, για να μοιράζεται έτσι μαζί σας τον ιδρώτα σας. Θα σας βυζάξει ακόμα και το αίμα σας, αν θα μπορέσει. Αλλά επειδή δεν θα της φτάνουν οι φόροι που πληρώνετε, θα σας καταχρεώσει επιπλέον, βάζοντας τη δική σας περιουσία υποθήκη στα μεγάλα δάνεια που πρόκειται να συνάψει. Εσείς θα πληρώνετε τους τόκους των δανείων αυτών και τα παιδιά σας το κεφάλαιο. Διότι, όπως γνωρίζετε, δεν υπάρχει κράτος σήμερα που να αρκείται στη φορολογία των πολιτών του. Αν και οι φόροι αυξάνονται συνέχεια, δεν τους αρκούν ποτέ, καταχρεώνουν τις χώρες με τόσα δάνεια ώστε να χρεωκοπούν αυτές, όχι μια φορά αλλά πολλές. Αφού παχύνουν αυτοί σπαταλώντας τους δικούς σας κόπους, αφού σας στραγγίξουν καλά-καλά όλο τον ιδρώτα σας, θα σας περιφρονούν κιόλας. Θα σας φέρονται σαν δούλους που έχουν υποχρέωση να τους τρέφουν, να στολίζετε τη τεμπελιά τους και να σας βρίζουν κι από πάνω. Θα σας λένε περιφρονητικά σκυλολόι και θα κάνουν ό,τι μπορούν για να γίνετε αυτό ακριβώς, ένα σκυλολόι. Και αφού δεν θα μπορείτε πια να ζείτε τίμια από την εργασία σας, που θα την έχουν άγρια φορολογήσει, δεν θα έχετε άλλη εναλλακτική από το να ζηλέψετε αυτούς που σας εκμεταλλεύονται, να αγαπήσετε κι εσείς τη τεμπελιά και την αργομισθία, να θέλετε να τους μιμηθείτε, να τους κολακεύετε, να τους φέρεστε σαν να είναι τα αφεντικά σας κι εσείς να γίνετε ανδράποδα, να γίνετε πραγματικοί σκύλοι. Θα κάθεστε πιστοί, δίπλα στα πόδια τους, για να τρέφεστε κι εσείς από τα ψίχουλα που θα πέφτουν από τα πλούσια τραπέζια τους».

Το 1831, ο Αδαμάντιος Κοραής, ο μεγαλύτερος φιλελεύθερος διανοούμενος της ελληνικής ιστορίας, 83 ετών πλέον, γράφει το παραπάνω κείμενο –«Σάλπισμα εγερτήριον»– για να πείσει τους Έλληνες να μην υιοθετήσουν το μοναρχικό πολίτευμα των ευρωπαϊκών κρατών αλλά το δημοκρατικό και φιλελεύθερο των Η.Π.Α..

Πετυχαίνει στις προβλέψεις του λίγο παραπάνω απ’ ό,τι περίμενε κι απ’ ό,τι φοβόταν…