Ο Τέσλα και η κολώνα στη Χαλέπα

Γράφει ο Μανόλης Χατζηπαναγιώτου

Σαν σήμερα, στις 7 Ιανουαρίου 1943, πέθανε πάμφτωχος και εξαθλιωμένος ο Νίκολας Τέσλα, ο Σέρβος μηχανικός που ήταν ο πρωτοπόρος του ηλεκτρισμού. Το εναλλασσόμενο ρεύμα, το πολυφασικό, το ραντάρ, το ραδιόφωνο, η ακτινογραφία και μύρια άλλα «καλούδια» του ηλεκτρισμού οφείλουν λίγα ή πολλά στον Τέσλα. Το 1912 αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο Νόμπελ για να μην το μοιραστεί με έναν απλό εφευρέτη, τον… Τόμας Έντισον.

Στα Χανιά, όπως διαβάζουμε στο πολύ πληροφοριακό κείμενο του Γιάννη Βουρδουμπά (Εν Χανίοις, 2010, αναδημοσίευση στα «Χ.Ν.»), το 1928 ο Ελευθέριος Βενιζέλος εγκαινίασε το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της Αγιάς και ηλεκτροδοτήθηκε όλη η πόλη.

Δίπλα από το σπίτι του στη Χαλέπα, έξω από την άλλοτε οικία του Ύπατου Αρμοστή υπάρχει ακόμη εν χρήσει μία από τις παλαιού τύπου μεταλλικές κολώνες ρεύματος. Δεν ξέρω πώς επιβίωσε. Μάλλον έχει συναίσθηση κι αυτή του σπουδαίου πόστου της (είπαμε, ανάμεσα στον εθνάρχη και τον πρίγκιπα) και συνεχίζει να δίνει τα φώτα της. Σήμερα, που μια μισάωρη διακοπή ρεύματος ή ένα καμένο ντουί μάς «βραχυκυκλώνει», ας θυμόμαστε τους πρωτομάστορες σαν τον Τέσλα ή τους οραματιστές σαν τον Βενιζέλο. Κάποιοι μάς έδωσαν τα φώτα ενώ οι τωρινοί «μας αλλάζουν τα φώτα». Η διαφορά μεγάλη.