Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: ο φτωχούλης του Θεού

Του Μανόλη Χατζηπαναγιώτου

Στις 3 Οκτωβρίου πεθαίνει ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης. Πρόκειται για έναν από τους σπουδαιότερους αγίους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Το κοσμικό του όνομα ήταν Τζιοβάνι ντι Πιέτρο ντι Μπερναρντόνε και γεννήθηκε το 1181 ή 1182 στην Ασίζη της Κεντρικής Ιταλίας.

Ήταν γόνος ευκατάστατου εμπόρου. Με αφορμή ένα όραμα απαρνείται την πατρική περιουσία και ξυπόλητος γυρίζει από πόλη σε πόλη κηρύσσοντας την ισότητα, την ειρήνη, την περιφρόνηση του πλούτου και την υπεροχή της φτώχειας, την αγάπη προς όλα τα δημιουργήματα του Θεού, έμψυχα και άψυχα, τη στοργή στους λεπρούς. Ο ίδιος κυκλοφορούσε ντυμένος με ένα χιτώνα, δεμένο στη μέση με ένα σκοινί (αυτό το είδος ενδυμασίας έχουν και σήμερα οι μοναχοί του τάγματός του). Το 1209 ιδρύει το θρησκευτικό τάγμα των φραγκισκανών μοναχών (ανδρών και γυναικών), που είναι γνωστοί για τον ασκητικό τρόπο διαβίωσής τους. Ο σεβασμός του προς τα ζώα και όλα τα πλάσματα της φύσης οδήγησαν την Παπική εκκλησία να τον θεωρεί προστάτη όχι μόνο των φτωχών αλλά και των ζώων και του περιβάλλοντος.

Η Δυτική εκκλησία αναγνώρισε το έργο του εν ζωή, δυο χρόνια μετά τον θάνατό του τον ανακήρυξε άγιο και τιμά τη μνήμη του στις 4 Οκτώβρη.

Μέσω των Βενετών η λατρεία του μεταφέρεται και στην Κρήτη, όπου γίνεται αγαπητός, όχι μόνο μεταξύ των καθολικών αλλά και μεταξύ των ορθοδόξων. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα η μορφή του απεικονίζεται (με βυζαντινή τεχνοτροπία) σε ορθόδοξους ναούς. Πιο γνωστή είναι η απεικόνισή του στο ναό της Παναγίας στην Κριτσά Λασιθίου.

Η παράδοση της κρητικής «συμπάθειας» προς τον Άγιο Φραγκίσκο, ίσως επηρέασε και τον Νίκο Καζαντζάκη να γράψει τον «Φτωχούλη του Θεού», ένα βιβλίο μυθοπλασίας με κεντρικό πρόσωπο τον Φραγκίσκο.

Υπάρχουν βέβαια και τμήματα της Ορθόδοξης εκκλησίας τα οποία εξοργίζονται από την προσέγγιση αυτή. Πρόσφατα η Μητρόπολη Πειραιά κατακεραύνωσε ως οικουμενιστές όσους Ορθόδοξους κάνουν μνεία στο έργο του Φραγκίσκου.

Στα Χανιά υπήρχε μοναστήρι φραγκισκανών μοναχών. Με πολλές μετασκευές και αλλοιώσεις το καθολικό σώζεται ως σήμερα και στεγάζει το αρχαιολογικό μουσείο.

Η πρώτη γυναίκα ακόλουθός του ήταν η Αγία Κλάρα, την οποία ο Φραγκίσκος θέτει υπό την προστασία του. Αυτή ιδρύει το αντίστοιχο γυναικείο μοναχικό τάγμα. Από τότε η επίσημη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, αλλά κυρίως ο απλός λαός, έχει συνδέσει τους δύο Αγίους.

Ίσως καθόλου τυχαία στα Χανιά το μοναστήρι της Αγίας Κλάρας ήταν ακριβώς απέναντι από το μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου.

Στη λαϊκή φαντασία μάλιστα υπήρξε και μία πρόσκαιρη «επαφή» των δύο: Το 1595 ένας τρομερός σεισμός έπληξε τα Χανιά. Σε επιστολή του ο γιατρός του Προβλεπτή Onorio Belli αναφέρει σχετικές μαρτυρίες κατοίκων: «…λένε πολλοί, ότι είδαν το καμπαναριό του Αγίου Φραγκίσκου περισσότερες από τρεις φορές, να εγγίζει πάνω στην εκκλησία της Αγίας Κλαίρης, που βρίσκεται απέναντι. Και το βεβαιώνουν με όρκο. Δεν έπαθε όμως παρά μόνο λίγα στραβώματα του γείσου».

Πηγές: el.wikipedia, sansimera, greece.terrabook, 1-2.gr/2020/09/03/, episkopisyrou, briefingnews, lifo