Θοδωρής Δρίτσας: «Για τη Δεξιά η μισαλλοδοξία και ο φόβος είναι πολιτική παράδοση»

Αντιμετωπίσατε ως κυβέρνηση και εσείς ειδικά ως υπουργός Ναυτιλίας το μεγάλο προσφυγικό ρεύμα, απόρροια του πολέμου στη Συρία, δεχτήκατε σφοδρή κριτική και τώρα όλη η κυβερνητική προπαγάνδα βασίζεται στο αφήγημα της ανάγκης να μην επαναληφθεί το 2015. Τι έγινε στ’ αλήθεια το 2015;

Οσα έγιναν το 2015, ξεκίνησαν από το δεύτερο εξάμηνο του 2014 όταν έπεσε το Κομπάνι. Κάθε ελπίδα ειρήνης κατέρρευσε. Μήνα μήνα άρχισε να διογκώνεται το προσφυγικό ρεύμα, κυρίως από τη Συρία προς την Ευρώπη. Λίγους μήνες μετά, αρχές του ‘15, η Μέρκελ έκανε ανοιχτή δημόσια πρόσκληση. Μίλησε για υποδοχή 500.000 προσφύγων μόνο στη Γερμανία και κάλεσε τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες να κάνουν το ίδιο. Ακολούθησε η «έκρηξη».

Η Ελλάδα του ’15 ως χώρα, ως κράτος, ως κυβέρνηση αλλά και ως κοινωνία επέλεξε να υπηρετήσει τις παγκόσμιες αξίες του ανθρωπισμού, της αλληλεγγύης, της ειρήνης και της διεθνούς νομιμότητας με βάση τη Συνθήκη της Γενεύης, σε ανοιχτή αντίθεση με τον εθνικισμό, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία και τον πόλεμο. Καλώς έπραξε. Αυτό στ’ αλήθεια έγινε το 2015, έτος ορόσημο για το προσφυγικό και τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Αρκετά αργότερα, τον Μάρτιο του 2016, συνομολογήθηκε η «κοινή δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας». Τότε έκλεισαν τα σύνορα κι όλα άρχισαν ν’ αλλάζουν.

Σήμερα το ’15 δεν μπορεί να επαναληφθεί. Τα πράγματα έχουν γίνει ακόμα πιο μπερδεμένα και επικίνδυνα. Η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ποτέ με τους ίδιους όρους. Η παρακαταθήκη όμως εκείνης της περιόδου είναι αναντικατάστατη, κυρίως από πολιτιστική άποψη, και μας δεσμεύει απέναντι στο τεράστιο ζήτημα της προσφυγιάς, που παραμένει ανοιχτό.

Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση
δεν αμφισβητεί απλώς τη Συνθήκη της Γενεύης.
Την παραβιάζει.

Ο πρωθυπουργός και ο υπουργός του ανοιχτά αμφισβητούν τη Συνθήκη της Γενεύης «διαφημίζοντας» τα κλειστά σύνορα της χώρας, με τον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου να εκφράζει δημόσια την απογοήτευσή του, να τονίζει ότι δεν μπορούμε να παριστάνουμε ότι το αφγανικό δράμα δεν μας αφορά και κυρίως ότι οι ευρωπαϊκές αξίες οφείλουν να πρυτανεύσουν και τώρα και να δώσουν μια κοινά αποδεκτή λύση. Ποια είναι για σας αυτή η λύση; Τι θα κάνατε εσείς αν ήσασταν κυβέρνηση;

Ο πρωθυπουργός και όλοι οι συναρμόδιοι υπουργοί της κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν αμφισβητούν απλώς τη Συνθήκη της Γενεύης. Την παραβιάζουν, την συρρικνώνουν και κατά περίπτωση την καταργούν στην πράξη. Υποχρεώνουν τα στελέχη του Λιμενικού Σώματος, της Ελληνικής Αστυνομίας και άλλων κρατικών αρχών να παρανομούν. Αλλοθι το γεγονός ότι στην ίδια γραμμή κινούνται και άλλες συντηρητικές κυβερνήσεις της Ευρώπης. Την ίδια στιγμή δυναμώνουν δημοκρατικές φωνές αντίθεσης. Ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου και η επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι από τα πιο χαρακτηριστικά πρόσφατα παραδείγματα. Και δεν είναι τα μόνα.

Το αφγανικό δράμα μάς αφορά

Το αφγανικό δράμα μάς αφορά. Η Ελλάδα αλλά και η Ευρώπη μόνο ως παράγοντες ειρήνης και σταθερότητας μπορούν να επιβιώσουν σε αυτό το διαρκώς εντεινόμενο ανταγωνιστικό περιβάλλον στην ευρύτερη περιοχή μας.

Οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν απαιτούν γενικευμένη εγρήγορση. Απαιτείται η άμεση συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Μετανάστευσης ή και έκτακτη σύνοδος κορυφής. Οσο κι αν δεν έχουμε πολλές ελπίδες για γενναίες αποφάσεις αυτών των οργάνων, μια συμφωνία αναλογικής ευθύνης για το άσυλο είναι επιτακτικά αναγκαία. Το ίδιο και η έκτακτη σύγκληση όλων των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε., του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρώπης, του ΟΗΕ κ.λπ., αλλά πολύ περισσότερο η ενεργοποίηση της δημοκρατικής παγκόσμιας κοινής γνώμης και των κινημάτων ειρήνης.

Το Λιμενικό, σύμφωνα με τεκμηριωμένες καταγγελίες, προχώρησε μέχρι και σε λογοκρισία προκειμένου να μη δημοσιευτούν στοιχεία για τους πρόσφυγες που κατέφυγαν αβοήθητοι τις προηγούμενες μέρες σε βραχονησίδα στα Κύθηρα. Είναι μέσα στο πλαίσιο των υπηρεσιών του Λιμενικού παρόμοιες κεντρικές οδηγίες και κυρίως τακτικές επικίνδυνων ελιγμών με στόχο τις αποτροπές αλλά και τις εξαφανίσεις/επαναπροωθήσεις; Ποιες ήταν οι δικές σας κατευθύνσεις ως πολιτικού προϊσταμένου ενός Σώματος που, πέρα από τα Φαρμακονήσια, επέδειξε σε πολλές άλλες περιπτώσεις την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη του στην προσφυγιά;

Δεν είναι μόνο τα περιστατικά στα Κύθηρα και στα Αντικύθηρα. Είναι και στη Μήλο, στη Φολέγανδρο, στη Σάμο, στη Χίο, στον Εβρο. Παντού όπου έχουμε αφίξεις. Το κυβερνητικό πλαίσιο αντιμετώπισης εξαντλείται στην καλλιέργεια φόβου, αδικαιολόγητης μυστικότητας, μισαλλοδοξίας. Πλαίσιο που επιχειρησιακά οδηγεί σε πρακτικές αποτροπής, «εξαφανίσεων» και επαναπροωθήσεων. Βαρβαρότητα!

Είναι τραγικό να απαξιώνεται το κύρος και η αναγνώριση που κατέκτησαν διεθνώς τα προηγούμενα χρόνια τα στελέχη, γυναίκες και άντρες, του Λιμενικού Σώματος. Τότε το ενιαίο τρίπτυχο «επαγγελματισμός – νομιμότητα – ανθρωπισμός» ήταν η αδιαπραγμάτευτη βάση της δικής μας κυβερνητικής πολιτικής που επέδρασε καταλυτικά. Τα στελέχη του Λ.Σ. την έκαναν δική τους με περηφάνια, χωρίς να είναι με τον ΣΥΡΙΖΑ ή με την κυβέρνηση. Ηταν οι δικές τους αυθεντικές αξίες. Γι’ αυτό έγινε το θαύμα!

Δεν ήταν μόνο ο αξέχαστος Κυριάκος Παπαδόπουλος, κυβερνήτης του ιστορικού σκάφους Λ.Σ. 602, που μαζί με τα άλλα πανάξια μέλη του πληρώματος έσωσαν στο Αιγαίο πάνω από 5.000 ανθρώπινες ζωές, είναι και εκατοντάδες άλλα στελέχη πρώτης γραμμής στα νησιά, στα σκάφη, στα λιμεναρχεία, στο λιμάνι του Πειραιά, αλλά και σε επιτελικές θέσεις στο αρχηγείο και στο υπουργείο. Εμπνεύστηκαν. Ενιωσαν περηφάνια και αυτοσεβασμό.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ τέτοια στελέχη όλων των βαθμών, άντρες δυο μέτρα μερικοί απ’ αυτούς, δακρύζοντας να με ευχαριστούν γιατί «για πρώτη φορά μπορώ να κοιτάξω στα μάτια τους γονείς μου, τ’ αδέλφια μου, τη γυναίκα μου, τα παιδιά μου, τους φίλους μου»! Μεταφέρω αυτούσια αυτά τα λόγια. Δεκαοχτώ μήνες προσωπική υπουργική θητεία, τέσσερα χρόνια συλλογική κυβερνητική, για μένα αυτή η συγκλονιστική εμπειρία είναι η πιο μεγάλη δικαίωση των ιδεών και του ιστορικού ρόλου της Αριστεράς. Χωρίς καμιά επιβολή, χωρίς καμιά διαταγή.

Αν όντως διαψεύδονται ή ακόμα χειρότερα δεν διαψεύδονται καν από τους αρμόδιους υπουργούς οι βίαιες αποτροπές και οι επαναπροωθήσεις, για ποιο λόγο η Κομισιόν ζήτησε τόσο επιτακτικά ένα ανεξάρτητο όργανο ελέγχου της ελληνικής Frontex;

Οσο ενδεχομένως ή πιθανότατα προσχηματικές κι αν είναι οι ελεγκτικές πρωτοβουλίες της Κομισιόν, έχουν τη σημασία τους. Γιατί και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, στους θεσμούς, στα κόμματα, στις κοινωνίες, υπάρχουν δημοκρατικές συνειδήσεις που ανησυχούν, αντιστέκονται κι αγωνίζονται. Γι’ αυτό υποχρεούνται η ελληνική Κυβέρνηση και η Frontex να απαντήσουν επιτέλους με ευθύτητα και με απολύτως ελεγμένα τεκμήρια.

Η προπαγάνδα της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας έχουν δυστυχώς δηλητηριάσει την ελληνική κοινωνία. Είναι βέβαιο ότι, όπως και για όλα τα άλλα, ο Κυρ. Μητσοτάκης κλείνει ξανά το μάτι στο ακροδεξιό ακροατήριο αλλά και στους ποτισμένους επί χρόνια με φόβο πολίτες. Μήπως σε αυτό το πεδίο προσδοκά να επανακτήσει το πολιτικό του γόητρο, που καταρρακώθηκε από τις πρόσφατες πυρκαγιές και τη διαχείριση της πανδημίας;

Για τη δεξιά παράταξη κι όχι μόνο για την Ακροδεξιά η μισαλλοδοξία και ο φόβος είναι πολιτική παράδοση. Ηταν όπλα και εργαλεία για την εσωτερικοποίηση των «εθνικών κινδύνων». Τις τελευταίες δεκαετίες εντέχνως, βήμα βήμα, ενέταξαν αυτά τα παραδοσιακά όπλα-εργαλεία και στο προσφυγικό/μεταναστευτικό. Ετσι ανάστησαν ξανά το τέρας του ρατσισμού και του φασισμού.

Δεν ξέρουν
και δεν θέλουν να ξέρουν
τι ακριβώς είναι το προσφυγικό/μεταναστευτικό.

Δεν ξέρουν και δεν θέλουν να ξέρουν τι ακριβώς είναι το προσφυγικό/μεταναστευτικό. Είναι δομικά ακατάλληλοι για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα. Μόνο ο έλεγχος και η αξιοποίηση της εσωτερικής συντηρητικής και φοβικής μετατόπισης τους ενδιαφέρει και την καλλιεργούν. Είναι επικίνδυνοι και η παταγώδης πολιτική αποτυχία τους σε όλα τα κρίσιμα μέτωπα, συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας και της γενικευμένης καταστροφής από τις πυρκαγιές, τους οδηγεί σε διχαστικές αντιδραστικές ακρότητες. Δεν έχουμε δικαίωμα να τους το επιτρέψουμε.

Η απόλυτη άρνηση και η προσπάθεια περιορισμού του μεγάλου έργου των ΜΚΟ αποτυπώνεται στην πρόσθετη διάταξη του υπουργού στο νομοσχέδιο περί απελάσεων σχετικά με τις προϋποθέσεις στις διασώσεις! Τι σημαίνει αυτή η διάταξη και πώς θα εφαρμοστεί όταν π.χ. ένα παιδί πνίγεται;

Στο άρθρο 40 του νέου νόμου Μηταράκη αποτυπώνεται και νομιμοποιείται η γενικευμένη εχθρότητα της Δεξιάς προς το έργο των ΜΚΟ στο προσφυγικό/μεταναστευτικό. Είναι σχεδιασμένο «κυνήγι μαγισσών», για να καλύπτεται η αυθαιρεσία και η παρανομία των κρατικών οργάνων με κυβερνητική επιβολή. Πράγματι η διάταξη αυτή δεν μπορεί να εφαρμοστεί, όταν ένα προσφυγόπουλο πνίγεται. Εκτός κι αν δεν θέλουμε να το σώσουμε.

AP Photo / Mstyslav Chernov

Στην Ελλάδα δεν θα περάσει η πολιτική Σαλβίνι. Γι’ αυτό και είναι υποδειγματική η πρωτοβουλία της επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ντούνια Μιγιάτοβιτς, που ζήτησε με επιστολή-κόλαφο από την ελληνική κυβέρνηση και τους βουλευτές του ελληνικού Κοινοβουλίου να μην ψηφιστεί ο νόμος Μηταράκη και ειδικά η διάταξη του άρθρου 40. Αυτή η πρωτοβουλία βέβαια πρέπει να έχει συνέχεια. Και θα έχει.

Συμπληρώνω ότι με βάση την πολύτιμη εμπειρία μου στο υπουργείο Ναυτιλίας τότε και καθ’ όλη τη διάρκεια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ η συνεργασία Λιμενικού και ΜΚΟ ήταν άριστη και θεσμικά προσδιορισμένη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται οι επιχειρησιακές δυνατότητες και να σώζονται ανθρώπινες ζωές στη θάλασσα. Σπάνια παρατηρήθηκαν υπερβάσεις. Ας μάθουν επιτέλους οι κ. Μητσοτάκης, Μηταράκης, Πλακιωτάκης και οι άλλοι υπουργοί ότι η «έρευνα-διάσωση», πέραν της τεράστιας ανθρωπιστικής διάστασης, είναι προνόμιο και υποχρέωση για κάθε χώρα, που αν δεν ασκείται σωστά, μπορεί εμμέσως να θέσει σε διεθνή αμφισβήτηση ακόμα και κυριαρχικά μας δικαιώματα.