Το ΕΣΠΑ ως πεδίο παλαιοκομματισμού

Άρθρο του Χάρη Μαμουλάκη*

Την Πέμπτη 17 Μαρτίου, ψηφίζεται στη Βουλή ο νόμος της κυβέρνησης Μητσοτάκη για το ΕΣΠΑ 2021-2027. Ένα νόμος που, ακολουθώντας την πάγια πρακτική της σημερινής κυβέρνησης, προετοιμάστηκε με ελάχιστη δημόσια διαβούλευση και ελάχιστη συμμετοχή των παραγωγικών φορέων στην επεξεργασία του. Δυστυχώς, η συζήτηση στη Βουλή δεν αφορά την ουσία της πολιτικής ως προς την διάθεση των κοινοτικών κονδυλίων και τον – ανύπαρκτο – αναπτυξιακό σχεδιασμό της παρούσας κυβέρνησης. Αντίθετα, η συζήτηση αφορά το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των σχετικών υπηρεσιών και αποσκοπεί, υποτίθεται, στην άρση της γραφειοκρατίας στο εσωτερικό του νέου ΕΣΠΑ για την ταχύτερη απορρόφηση των σχετικών κονδυλίων αυτή την τόσο κρίσιμη περίοδο για την εθνική οικονομία.

Από την εποχή των Μεσογειακών Προγραμμάτων την δεκαετία του ’80, η ΕΟΚ αντιμετώπιζε προβλήματα σχετικά με τις διαδικασίες διαχείρισης των κοινοτικών κονδυλίων. Στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες, είχαν παρατηρηθεί περιπτώσεις κακοδιαχείρισης, αδυναμίας ωρίμανσης και ολοκλήρωσης έργων και δυσκολίες χαρτογράφησης, καταγραφής και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων των προγραμμάτων στην εκάστοτε εθνική οικονομία. Για τον λόγο αυτό, από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 προωθήθηκε η ιδέα της ύπαρξης μιας παράλληλης δομής υπηρεσιών εντός όλων των Υπουργείων και της ενίσχυσης της δημόσιας διοίκησης με εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο θα χρηματοδοτείται κυρίως από τα ίδια τα κοινοτικά κονδύλια. Σε αυτό το πλαίσιο, και με την αφορμή του Β’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, το 1996 ιδρύεται η Μ.Ο.Δ. Α.Ε. η οποία έκτοτε παρέχει την ραχοκοκαλιά των δημόσιων λειτουργών που στελεχώνουν τις σχετικές υπηρεσίες στα Υπουργεία και τις Περιφέρειες της χώρας.

Ο σημερινός νόμος, στοχεύει σε αυτό το δίκτυο δημόσιων λειτουργών και υπηρεσιών και αποτελεί ένα ερώτημα σχετικά με το κατά πόσο το Υπουργείο Ανάπτυξης μπορεί να διαχειριστεί το ανθρώπινο δυναμικό των υπηρεσιών του ΕΣΠΑ, με τρόπο που να οδηγεί σε ενίσχυση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας στο εσωτερικό του. Δυστυχώς, στο παραπάνω ερώτημα, ο κύριος Γεωργιάδης δίνει την γνωστή του απάντηση: ρουσφέτια, αναξιοκρατία και outsourcing!

Καταρχάς, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τόσο μεγάλα προβλήματα συντονισμού στο εσωτερικό της που δεν προνόησε ούτε καν το αυτονόητο: την διαχείριση όλων των διαθέσιμων χρηματοδοτικών κονδυλίων από ένα και μόνο Υπουργείο! Έτσι, σήμερα, η διοίκηση διαθέτει δύο παράλληλες δομές, μια του ΕΣΠΑ και μια του Ταμείου Ανάπτυξης που αποσκοπούν στον βέλτιστο συντονισμό των διαθέσιμων Ευρωπαϊκών κονδυλίων. Μπορεί αυτό, βέβαια, να μην αποτελεί πρόβλημα για τον ίδιο τον κύριο Μητσοτάκη που επιθυμεί να διατηρεί τον έλεγχο γύρω από την διάθεση όλων των πόρων από τους συμβούλους του Μαξίμου, αλλά αποτελεί πρόβλημα για μια οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα.

Επιπλέον, την στιγμή που είναι εμφανές ότι η λογική των παρεμβάσεων θα έπρεπε να συντείνει στην κατεύθυνση της μείωσης της γραφειοκρατίας στο εσωτερικό των υπηρεσιών του ΕΣΠΑ, το νομοσχέδιο επιστρέφει σε πλείστα σημεία του σε μορφές και μοντέλα εσωτερικής διοίκησης των υπηρεσιών του που έχουν δοκιμαστεί κατά το παρελθόν και απαιτούν περισσότερη γραφειοκρατία από την σημερινή. Και αφού πρώτα ο νόμος έχει επιβαρύνει τις ήδη επιφορτισμένες υπηρεσίες με επιπλέον έργο, παρουσιάζει ως μόνη λύση για την υπέρβαση της γραφειοκρατίας, που ο ίδιος δημιούργησε, το outsourcing ελεγκτικών διαδικασιών στον ιδιωτικό τομέα! Έτσι, στο ΕΣΠΑ 2021-2027 οι δικαιούχοι στα προγράμματα που έχει επιλέξει η κυβέρνηση, θα μπορούν να διαλέξουν οι ίδιοι των ορκωτό ελεγκτή που θα αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας τον διαχειριστικό τους έλεγχο. Ο ορισμός της σύγκρουσης συμφερόντων, δια χειρός Άδωνι Γεωργιάδη.

Τέλος, ο ίδιος νόμος, έχει αμελήσει να προσδιορίσει την διαδικασία με την οποία στο το εξής θα κατανέμονται οι θέσεις ευθύνης στις σχετικές υπηρεσίες του ΕΣΠΑ. Παρακάμπτοντας την θετική εμπειρία της πρώτης ανοικτής διαδικασίας για τον ορισμό διευθυντών από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, ο νομοθέτης προσδιορίζει ότι από αύριο, οι διευθυντές των σχετικών υπηρεσιών θα διοριστούν αυτοβούλως από τον ίδιο τον Υπουργό, προφανώς με κομματικά κριτήρια.

Οι κριτικές σε ένα νομοσχέδιο, που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να είναι μια διαδικαστική υπόθεση, είναι δυστυχώς απροσμέτρητες. Η ΝΔ ακόμα και στην πιο τεχνική λεπτομέρεια κατά την άσκηση του κυβερνητικού έργου, βρίσκει τρόπους για να επιβάλει τους παλαιοκομματικούς όρους με τους οποίους έχει μάθει να κυβερνά.

*Ο Χάρης Μαμουλάκης είναι αν. Τομεάρχης Ανάπτυξης & Επενδύσεων Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Βουλευτής Ηρακλείου – Πολιτικός Μηχανικός BEng MSc

Πρώτη δημοσίευση news247.gr, 16/3/22