Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά: 1.000 χρόνια αποκλεισμού

Toυ Μανόλη Χατζηπαναγιώτου

Η 8^η Απριλίου είναι η Παγκόσμια Μέρα των Ρομά. Καθιερώθηκε το 1990. Δεν την ανακήρυξε κανένας διεθνής οργανισμός, την ανακήρυξαν μόνοι τους κατά τη διάρκεια του 4^ου παγκόσμιου συνέδριου των Ρομά στο Σερόκ της Πολωνίας. Έτσι κι αλλιώς οι Ρομά είχαν μάθει αιώνες τώρα να κάνουν μόνοι τους το κουμάντο τους.

Οι ανθρωπολόγοι έχουν πια καταλήξει ότι πρόκειται για φύλο που κατάγεται από τη βόρεια Ινδία. Όλα τα γλωσσολογικά, πολιτιστικά και βιολογικά δεδομένα συντείνουν προς την κοινή εθνολογική καταγωγή με συγκεκριμένα ινδικά φύλα. Στο χώρο του Βυζαντίου εμφανίζονται πριν από 1.000 χρόνια. Άγνωστο γιατί έφυγαν από τις εστίες τους. Μάλλον απωθήθηκαν από την αραβική εξάπλωση. Πάντως διένυσαν χιλιάδες χιλιόμετρα για να καταλήξουν πρώτα στο χώρο του Βυζαντίου και μετά στην υπόλοιπη Νότια και Κεντρική Ευρώπη. Με έναν παράδοξο τρόπο η μετακίνηση αυτή κράτησε 1.000 χρόνια. Μερικοί Ρομά ακόμη προχωράνε.

Από το 1050 μ.Χ. αρχίζουν να εμφανίζονται και σε γραπτές πηγές. Εμφανίζονται ως μικροπωλητές, μουσικοί, σιδεράδες, χειρομάντες, καλαθοπλέκτες. Παράξενο, αλλά συνεχίζουν τα ίδια επαγγέλματα επί 1.000 χρόνια.

Από τον ύστερο μεσαίωνα αρχίζει και η συστηματική απαξίωσή τους. Η απαξίωση φέρνει τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις διώξεις. Με έναν παράδοξο τρόπο οι διώξεις κράτησαν 1.000 χρόνια. Κορυφώθηκαν από τη ναζιστική κτηνωδία, όταν εξοντώθηκαν περίπου 250.000 άνθρωποι, περίπου το ¼ των Ρομά της Κεντρικής Ευρώπης. Ο πόλεμος τελείωσε το 1945 αλλά η γενοκτονία τους αναγνωρίστηκε από το γερμανικό κράτος μόλις το 1979 (!). Ως τότε θεωρούσαν ότι επρόκειτο για φυσιολογικές τιμωρίες παραβατών του νόμου. Το 1979 οι επιζώντες των στρατοπέδων αναγνωρίστηκαν ως θύματα του ολοκαυτώματος που εδικαιούντο αποζημίωσης όπως οι Εβραίοι. Μόνο που οι περισσότεροι είχαν πια πεθάνει. Τουλάχιστον πέθαναν ήσυχοι. Γιατί σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης συνεχίζονταν προγράμματα αναγκαστικής στείρωσης ως τη δεκαετία του ’80.

Σήμερα, σε όλο τον κόσμο υπολογίζεται ότι ζουν 12.000.000, τα 3/4 εξ αυτών στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα ζουν περίπου 250.000 Ρομά. Ευτυχώς κανένας δεν τους σκοτώνει και κανένας δεν τους στειρώνει. Έχουν όλο το δικαίωμα να πεθαίνουν μόνοι τους. Έχουν μικρότερο μέσο όρο ζωής από το γενικό πληθυσμό σχεδόν σε όλες τις χώρες όπου διαβιούν. Παντού, αλλά και στην Ελλάδα, βιώνουν ακόμη τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Στα Χανιά ζουν σε 3-4 οικισμούς. Ο πιο οργανωμένος είναι μια αυθαίρετη παραγκούπολη δίπλα στον ΒΟΑΚ στα νότια της πόλης. Έχουν τον πολιτιστικό τους σύλλογο, την «Αναγέννηση» που στεγάζεται σε ένα κοντέινερ. Κάθε σπίτι έχει την ελληνική σημαία, απλοϊκή υπόμνηση της ιδιότητας του Έλληνα πολίτη. Ο Δήμος Χανίων, κάθε Δήμος, έχει και την υποχρέωση και το νομικό οπλοστάσιο να δώσει λύση στο πρόβλημα της μόνιμης και νόμιμης στέγης. Αλλά ως τώρα δεν έχει ενεργοποιηθεί (Δείτε εδώ τι δήλωσε σχετικά η κα Ζερβουδάκη, αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής).

Σήμερα, όλοι οι Διεθνείς Οργανισμοί αναγνωρίζουν την Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά. Οι ανθρωπολόγοι και οι γλωσσολόγοι τους μελετούν. Οι πολιτικοί θα κάνουν δηλώσεις. Μερικοί όπως ο υπογράφων με την ευκαιρία θα γράψουν άρθρα. Οι Ρομά θα συνεχίσουν να έχουν τα ίδια οξύτατα προβλήματα: Στέγη, δουλειά, περίθαλψη, σχολική φοίτηση. Όχι πως δεν λύνονται προβλήματα σιγά-σιγά. Απλώς γίνεται πολύ σιγά-σιγά. Τόσο σιγά που η επίλυσή τους κρατάει 1.000 χρόνια!

Πηγές:
el.wikipedia.org

encyclopedia.ushmm.org

el.wikipedia.org

www.amnesty.gr