Τρύγος: Μια κοπιαστική αλλά όμορφη διαδικασία από γενιά σε γενιά

Της Νικολέτας Βρέκα

Τρύγος. Μια λέξη, χίλιες εικόνες και εργασίες. Ο τρύγος είναι η διαδικασία της κοπής των σταφυλιών, μέχρι να γίνουν σταφίδες. Είναι από τις πιο κουραστικές αλλά ταυτόχρονα τις πιο ευχάριστες αγροτικές εργασίες. Χρειάζονται πολλά χέρια. Η κα Ρένα από το χωριό Αμουργέλλες του Ηρακλείου, ένα από τα πιο σταφιδοπαραγωγικά χωριά του νομού παλιά, μας περιγράφει την κοπιαστική αλλά όμορφη αυτή διαδικασία.

«Μια ημέρα τρύγου από το πρωί ως το βράδυ έχει ως εξής: Τα άτομα που συμμετέχουν, μοιράζονται, ανάλογα με τη δουλειά που μπορεί να κάνει καθένας. Αρχικά, μπαίνουν μέσα στο αμπέλι αυτοί που κόβουν τα σταφύλια. Τα κόβουν και τα ρίχνουν στα τσιγγάκια (σήμερα στα καφάσια, τις λεγόμενες κλούβες). Από εκεί τα μεταφέρουν οι άντρες έξω από το αμπέλι, στον οψιγιά. Ο οψιγιάς είναι ένα προσήλιο μέρος, όπου οι απλώστρες απλώνουν τα σταφύλια πάνω σε ειδικά πανιά, αφού πρώτα τα βουτήξει ο αλουσιδιαστής σε ένα μίγμα ποτάσας. Όλα αυτά γίνονται με το άκουσμα τραγουδιών, με ανέκδοτα και πειράγματα.

Το μεσημέρι σταματούν όλοι για φαγητό και ολιγόλεπτη ξεκούραση. Έπειτα, πάλι στο αμπέλι, μέχρι αργά το απόγευμα. Τα σταφύλια που έχουν απλώσει χρειάζονται περίπου 8-9 μέρες για να στεγνώσουν και να γίνουν σταφίδες. Όταν είναι έτοιμες, τις μαζεύουν, τις βάζουν σε ειδικό κόσκινο και τις κοσκινίζουν. Με αυτόν τον τρόπο ξεκαθαρίζει ο καρπός από τα τσάμπουρα. Στη συνέχεια, τις ρίχνουν στα τσουβάλια και είναι έτοιμες για πώληση.

Όλα αυτά σήμερα, δυστυχώς, έχουν εκλείψει γιατί -για λόγους που σχεδόν όλοι γνωρίζουμε- η σταφίδα έπαψε να είναι κυρίαρχο προϊόν της Κρήτης. Τη θέση των αμπελιών πήραν οι ελαιώνες. Κάποτε, ο νομός Ηρακλείου αποτελούνταν μονάχα από  αμπέλια. Σήμερα, βλέπει κανείς παντού ελιές. Επίσης, κάποτε, η σταφίδα ήταν το χρυσάφι της Κρήτης, οι παραγωγοί ήταν οικονομικά εύποροι και μόνο με τα έσοδα της σταφίδας κάλυπταν όλες τις υποχρεώσεις της οικογένειας. Τότε θυμάμαι ο πατέρας μου έβγαζε 15 τόνους σταφίδα. Αυτή, λοιπόν, είναι η υπέροχη διαδικασία του τρυγητού, για όσους την γνωρίζουν μόνο ως λέξη…».