Μια νίκη σε πέτρινους καιρούς στο Ρέμα Πικροδάφνης

Χαρακτηρισμένο (αργοπορημένα) από το 1993, ως «ιδιαιτέρου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος», αποτελεί έναν από τους τελευταίους βιότοπους- θύλακες της «άγριας» φύσης εντός του αστικού ιστού της τόσο γκρίζας αθηναϊκής μητρόπολης. Για όσους  το συναντούν ξαφνικά είναι μια έκπληξη και μια έκρηξη «πράσινης» ζωής, μια απρόσμενη ανάσα από τις τριγύρω πολυκατοικίες, μια ανάσα βέβαια που την πληγώνουν  διάφορες αυθαίρετες κατασκευές στις όχθες του και παρεμβάσεις από μπουλντόζες στη κοίτη του, στο όνομα έργων δημοτικών και περιφερειακών αρχών, που  τα  προηγούμενα χρόνια, αντί να προστατέψουν το ρέμα το διαχειρίστηκαν ως πρόβλημα και όχι ως μεγάλο δώρο βιοποικιλότητας και φυσικού πλούτου.

Όσοι έχουν, έστω και λίγο, ασχοληθεί με τα κοινά, γνωρίζουν ότι οι ελεύθεροι, αδόμητοι χώροι εντός των πόλεων είναι πάντα αντικείμενο διεκδίκησης συμφερόντων που αποσκοπούν στην «αξιοποίηση» τους για ιδιωτικό όφελος. Το ρέμα της Πικροδάφνης δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Οι αγώνες για την οριοθέτηση και την υπεράσπιση του ρέματος έχουν την απαρχή τους στη δεκαετία του ’80, από όταν, δηλαδή, το εγχώριο οικολογικό κίνημα, στις πολλαπλές εκδοχές του, άρχισε να κάνει τα πρώτα του βήματα. Για περίπου 40 χρόνια υπήρξαν κινηματικές πρωτοβουλίες ανάδειξης της σημασίας του ρέματος, υπήρξαν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και γιορτές στις όχθες του, υπήρξαν σκληροί δικαστικοί αγώνες, υπήρξαν ήττες και νίκες του Ρέματος ως δημόσιο αγαθό.

Απαγόρευση των αντιπλημμυρικών έργων

Σε μια εποχή σκληρής καραντίνας και θανάσιμης πανδημίας, το ρέμα της Πικροδάφνης, αντιστεκόμενο στη διαχεόμενη θλίψη χάρισε σε όσους το «αγκαλιάζουν» μια μεγάλη χαρά- το σημείωμα  της Κίνησης Πολιτών Ηλιούπολης που γράφτηκε για την «Εποχή» αποτυπώνει ακριβώς την χαρά αυτή. Το Συμβούλιο της Επικρατείας κάνοντας δεκτή την αίτηση ακύρωσης που κατέθεσαν από κοινού η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, ο Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής και η Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης, απαγόρευσε τα αντιπλημμυρικά έργα που είχε σχεδιάσει η Περιφέρεια Αττικής, έργα που θα μετέτρεπαν  ένα ακόμα κομμάτι από την φυσική κοίτη του ρέματος σε ένα τσιμεντένιο λούκι, καθιστώντας  ουσιαστικά το ρέμα ανοιχτό αγωγό όμβριων υδάτων. Όπως επισημαίνεται στην απόφαση, το ΣτΕ έχει  ήδη από το 2008 ζητήσει να οριοθετηθεί το ρέμα στο σύνολό του, όχι για λόγους αντιπλημμυρικής προστασίας, αλλά «για να διασφαλιστεί η ακώλυτη λειτουργία του ως οικοσυστήματος». Το ΣτΕ ζητάει να απαγορευθεί κάθε έργο και να μην εκδοθεί καμία οικοδομική άδεια σε οικόπεδα εντός των οριογραμμών του ρέματος  και υποχρεώνει  τη Διοίκηση να αποστείλει εντός τετραμήνου σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για την οριοθέτηση του συνόλου της Πικροδάφνης. Τέλος, το ΣτΕ ζητά να καταγραφούν και να κατεδαφιστούν άμεσα όλες οι αυθαίρετες κατασκευές που βρίσκονται εντός της ζώνης του ρέματος (σύμφωνα με μελέτη του υπουργείου Περιβάλλοντος 62 οικοδομικά τετράγωνα έχουν επεκταθεί μέσα στα όρια της παρόχθιας ζώνης του).

Εγρήγορση

Παρά την αυστηρή απόφαση του ΣτΕ, η προστασία του ρέματος της Πικροδάφνης δεν έχει οριστικά δρομολογηθεί. Είναι απολύτως σίγουρο ότι η  Περιφερειακή Αρχή, υπό τον κύριο Πατούλη, όπως και οι προηγούμενες, θα καθυστερήσει επί μακρόν την οριοθέτηση του. Όσο για την κατεδάφιση αυθαίρετων κατασκευών, τα δείγματα είναι πανελλαδικά πενιχρά και όχι μόνο στην Αττική. Υπάρχει όμως το προηγούμενο με  τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων στο Σχινιά το 2018, κατεδαφίσεις- εξαίρεση (όχι μοναδικές αλλά εμβληματικές), που μπορούν να δείξουν το δρόμο σε όσους επιμένουν να τον βαδίσουν και όχι απλά να τον ατενίζουν.

Το ρέμα της Πικροδάφνης και ανάλογα ζητήματα σε όλη τη χώρα έχουν ανάγκη την εγρήγορσή μας. Οι συνθήκες όλους αυτούς τους τελευταίους μήνες της σκληρής απομόνωσης, με αιτία και αφορμή την πανδημία, έχουν αναδείξει την αξία του δημόσιου χώρου: η μετατροπή της κάθε μικρής και μεγάλης πλατείας από άθροισμα  τραπεζοκαθισμάτων σε τόπο συνάντησης ήταν από τα ελάχιστα θετικά ψήγματα συνειδητοποίησης  που μπορούμε να αποταμιεύσουμε από το δίσεκτο 2020.

Ο αγώνας για την οριοθέτηση του ρέματος της Πικροδάφνης θα έχει πολλά επεισόδια ακόμα. Για όσους μένουν στην Αττική ας το προγραμματίσουν για την επόμενη βόλτα τους, αντί να πάνε (πάλι) στο Νιάρχος. Αγαπάμε καλύτερα ό,τι γνωρίζουμε βιωματικά. Για τους εκτός, είναι σίγουρο ότι θα υπάρχουν πολλά ρέματα, ποτάμια, παραλίες, πλατείες στη δική σας  περιοχή που χρειάζονται μια χείρα προστασίας. Την οποία θα ανταποδώσουν πολλαπλά.

***

Εύγε στο ΣτΕ

Ο αέρας, το κλίμα, το τοπίο αλλάζουν με ένα ρέμα μέσα στην πόλη. Αφήνεις ελεύθερο το δρόμο του νερού κι αυτό σου δίνει… Χαρίζει απλόχερα ζωή, ομορφιά και προστασία απ’ την πλημμύρα! Κι όταν κάποιος παίρνει από το χώρο του ή σχεδιάζει το ξεγύμνωμά του, ακόμη και την ανελέητη καταστροφή του αρχίζεις τη μάχη για να αποδείξεις το λάθος και να κρατήσεις ζωντανή αυτή τη φλέβα ζωής! Αρχίζεις τη μάχη για τα αυτονόητα…

Κάθε νίκη μετά από τέτοιες μάχες, δικαιώνει κι όλους τους άλλους που πολέμησαν πριν από σένα! Κάθε τέτοια νίκη, πάνω απ’ όλα, δίνει ελπίδα για το αύριο, ρίχνει φως στο δρόμο των παιδιών μας! Εύγε σε όσους τη στήριξαν! Εύγε στο ΣΤΕ!

Ευαγγελία Δημητρίου, Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης