Δύο αναγνώσεις ενός νέου χάρτη

Του Πέτρου Λυμπεράκη

Ο νέος χάρτης στον οποίο αναφερόμαστε προέκυψε πρόσφατα, μόλις τον Φεβρουάριο του 2018 οπότε και ψηφίστηκε το δεύτερο από τα νομοσχέδια που τον διαμόρφωσαν.

Το πρώτο είχε ψηφιστεί λίγους μήνες πριν και αφορούσε τη συμπλήρωση των προστατευόμενων περιοχών της χώρας με νέες, κυρίως θαλάσσιες σύμφωνα με τις σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες. Ο δεύτερος νόμος καθόρισε τους φορείς διαχείρισης που θα έχουν την ευθύνη για κάθε «συστάδα» περιοχών (συνολικά 36 φορείς διαχείρισης για 435 προστατευόμενες περιοχές).

Εδώ επικεντρωνόμαστε στο χάρτη που αφορά το νομό Χανίων και στον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς – Δυτικής Κρήτης (ΦΔ ΕΔΣ-ΔΚ). Όλες οι υπόλοιπες προστατευόμενες περιοχές του νησιού θα εποπτεύονται από το φορέα διαχείρισης Κεντρικής και Ανατολικής Κρήτης. Συνολικά 23 περιοχές που καλύπτουν περισσότερο από το 40% της έκτασης του Νομού (σκούρες ζώνες στο χάρτη), μαζί με μια από τις μεγαλύτερες ενιαίες θαλάσσιες περιοχές της χώρας που καλύπτει όλο το νότιο και δυτικό τμήμα του νομού. Η τελευταία είναι από τις πρόσφατες προσθήκες, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι είναι από τις πιο σημαντικές περιοχές της χώρας για την προστασία των κητωδών (δελφίνια, φάλαινες και φώκια) αλλά και της θαλάσσιας ζωής εν γένει.

Ποιες, όμως είναι οι αναγνώσεις στις οποίες αναφερόμαστε;

Η πρώτη είναι η προφανής: ο Νομός Χανίων είναι από τις πιο χαρισματικές περιοχές της χώρας σε ό,τι αφορά την ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος που διαθέτει. Δεσπόζει ο εμβληματικός εθνικός δρυμός Σαμαριάς, από τις παλαιότερες προστατευόμενες περιοχές της χώρας, ο οποίος πλαισιώνεται από άλλες περιοχές σπάνιας ομορφιάς όπως το Ελαφονήσι, η Γραμβούσα και ο Κουρνάς. Άλλες περιοχές όπως η Αγυιά, η Γαύδος, τ’ Ασφέντου, το Έλος, η Σπάθα, το φαράγγι Θερίσσου και οι βόρειες ακτές, περιλαμβάνουν πολλά από τα στοιχεία που η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί σημαντικά για προστασία. Με άλλα λόγια, αν οι περιοχές αυτές χαρακτηρίστηκαν ως προστατευόμενες δεν είναι εξαιτίας της ομορφιάς τους, που δεν μπορεί να οριστεί αντικειμενικά, αλλά με βάση την παρουσία σε αυτές συγκεκριμένων ειδών (πουλιά, φυτά, ασπόνδυλα κ.ά.), που χαρακτηρίζονται σημαντικά για τη βιοποικιλότητα της Ευρώπης. Γενικότερα, αξίζει να αναφερθεί ότι ολόκληρη η χώρα είναι από τις πλουσιότερες σε βιοποικιλότητα στην Ευρώπη, με την Κρήτη να κατέχει περίοπτη θέση, καθώς στοιχείο της ποικιλότητάς της είναι τα πολλά (συγκριτικά) είδη που είναι ενδημικά του νησιού – βρίσκονται δηλαδή στην Κρήτη και πουθενά αλλού στον κόσμο.

Η δεύτερη ανάγνωση απαιτεί να κάνουμε ένα βήμα πίσω. Να σκεφτούμε με όρους παραγωγής, οικονομικής δραστηριότητας, ποιότητας ζωής αλλά και οράματος. Ποιες είναι οι προτεραιότητές μας ως κοινωνία; Πώς πρέπει να οργανώσουμε τη ζωή μας; Μας είναι αδιάφορο αυτό που βλέπουμε; Μας επηρεάζει; Μας βοηθά;

Στο δικό μου φτωχό μυαλό η απάντηση είναι προφανής. Την πορεία της κοινωνίας μας, το όραμά μας για το μέλλον καθορίζει (ή θα έπρεπε να καθορίζει) αυτός ο χάρτης. Η βάση της οικονομίας μας είναι η γεωργία και ο τουρισμός. Ενώ για τον τουρισμό η καλή ποιότητα περιβάλλοντος είναι προφανής ανάγκη και στοιχείο έλξης, είναι πιο δύσκολο να το σκεφτούμε για τη γεωργία. Πάλι κάνοντας ένα βήμα πίσω εύκολα διαπιστώνουμε ότι δεν μπορούμε να στηριχτούμε στην ποσότητα της παραγωγής. Το δυνατό μας σημείο είναι η ποιότητα. Αυτό εκτιμούν τόσο οι επισκέπτες όσο και οι καταναλωτές των προϊόντων μας σε άλλες χώρες, και η καλή ποιότητα του περιβάλλοντος είναι βασικό συστατικό για καλή ποιότητα προϊόντων.

Είπα τα οικονομικά επιχειρήματα και ξεμπέρδεψα μ’ αυτά. Τα πραγματικά επιχειρήματα που θέλω να παραθέσω όμως δεν έχουν να κάνουν με λεφτά. Με τα δικά μου μέτρα, σημαντικότερη είναι η συνολική ποιότητα της ζωής μας, η υγεία, η χαρά, η ευζωία, η απόλαυση της ζωής. Ας αναλογιστούμε πόσο τυχεροί είμαστε που ζούμε σε έναν επίγειο παράδεισο, όσο κι αν αυτό ακούγεται κλισέ. Να μη φάμε το μήλο που μας προσφέρουν οι τεχνοκράτες, που μιλάνε μόνο για λεφτά. Να μην εκπέσουμε όπως τους πρωτόπλαστους από τον παράδεισο αυτόν. Να τον προσέξουμε, να τον διαφυλάξουμε για τα παιδιά μας και να μην ανησυχούμε. Η επένδυση στο περιβάλλον (για να γυρίσω στα οικονομικά επιχειρήματα) είναι η ασφαλέστερη εγγύηση και για το οικονομικό μας μέλλον.