Της Ελένης Τσολιά
Η πόλη του Λένινγκραντ, η σημερινή Αγία Πετρούπολη, από το Σεπτέμβριο του 1941 μέχρι τον Ιανουάριο του 1944 βρισκόταν σε ναζιστικό κλοιό. Το Σεπτέμβριο του 1941, τα γερμανικά στρατεύματα περικύκλωσαν την πόλη. Ακολούθησαν 900 μέρες, σχεδόν τρία χρόνια, πείνας, παγωνιάς και βομβαρδισμών. Τα αποθέματα τροφίμων στην πόλη σύντομα εξαντλήθηκαν και το ημερήσιο σιτηρέσιο των πολιορκημένων κατοίκων ήταν ένα μικρό κομμάτι ψωμί. Από τα τρία εκατομμύρια κατοίκους της πόλης, το ένα εκατομμύριο πέθανε από ασιτία.
Οι μαρτυρίες των ανθρώπων που επέζησαν είναι συγκλονιστικές. Στους δρόμους της πόλης παντού βρίσκονταν πτώματα, κανείς δεν τα φοβόταν ούτε και είχε κανείς τη δύναμη να κλάψει τους νεκρούς του. Η οδύνη των ανθρώπων ήταν πέρα από τα δάκρυα.
Όμως, τίποτα δεν είναι πιο σπαρακτικό από τον βουβό πόνο ενός παιδιού. Εννέα σελίδες όλες κι όλες, το ημερολόγιο που κρατούσε η Τάνια Σάβιτσεβα, ένα κοριτσάκι 11 χρόνων. Μια απλή διαπίστωση των φρικτών γεγονότων που την περιβάλλουν, ένα χρονικό του θανάτου. Στις σελίδες αυτές δεν υπάρχουν παράπονα, ούτε φόβος και απελπισία. Ένα παιδί καταγραφεί ξερά, σύντομα και απότομα το θάνατο που το κύκλωσε από παντού.
«Σήμερα πέθανε η Ζένια, 1941.
Πέθανε η γιαγιά 25 0κτωβρίου 1942,
στις 3 η ώρα.
Πέθανε ο Λιόκα, 17 Μαρτίου στις 5 η ώρα.
Πέθανε ο θείος Βάσια, 13 Απριλίου στις 2 τα μεσάνυχτα. 1942.
Πέθανε ο θείος Λιόσα, 10 Μαΐου στις 4 το απόγευμα. 1942.
Πέθανε η μαμά στις 13 Μαΐου, η ώρα 7.30 το πρωί.
Πέθαναν όλοι. Έμεινε μόνη η Τάνια»
(Απόσπασμα από το ημερολόγιο της εντεκάχρονης μαθήτριας Τάνιας Σάβιτσεβα).
Στις 27 Ιανουρίου, ο Κόκκινος στρατός έλυσε την πολιορκία και μετέφερε σε ασφαλή μέρη τους επιζήσαντες. Ανάμεσα τους ήταν και η μικρή Τάνια, που οι νοσοκόμοι τη βρήκαν λιπόθυμη από την πείνα. Πέθανε στα 14 της χρόνια στο νοσοκομείο. Δεν μπορούσε να περπατήσει, είχε δυνατούς πονοκεφάλους και έχασε την όρασή της. Σύμφωνα με την ιατρική αναφορά, ο οργανισμός της ήταν πλήρως εξαντλημένος από την ασιτία. Αιτία θανάτου: δυστροφία και φυματίωση.
Το ημερολόγιο της μικρής Τάνιας φυλάσσεται στο μουσείο ιστορίας της Αγίας Πετρούπολης. Οι λίγες λακωνικές σελίδες για την οικογένειά της, η δική της σύντομη ιστορία είναι μόνο μια από τις χιλιάδες εκείνου του φρικτού πολέμου. Κι αν στον κόσμο αυτό υπάρχει έστω κι ένα μικρό ίχνος δικαιοσύνης, δεν πρέπει να ξεχαστούν τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ούτε σε τι φρικαλεότητες οδήγησαν οι βλακώδεις θεωρίες περί δήθεν φυλετικής ανωτερότητας. Η μνήμη, η ικανότητα του νου να συγκρατεί πρόσωπα και συναισθήματα, η ικανότητα να ανακαλεί και να θυμάται, ίσως είναι ένας τρόπος για να μην επαναληφθεί το έγκλημα.
