Regina rosas amat…

«Regina rosas amat…»

Του Ρόδη Λοχαΐτη

Από το σχολικό έτος 2021-2022, το Υπουργείο Παιδείας έχει προαναγγείλει την… εξαφάνιση του συνόλου των μαθημάτων των κοινωνικών επιστημών από τα Λύκεια. Η αρχή έγινε από φέτος με το μάθημα των Βασικών Αρχών των Κοινωνικών Επιστημών – μάθημα προσανατολισμού των ανθρωπιστικών σπουδών της Β’ Λυκείου. Επιπρόσθετα, το μάθημα της Κοινωνιολογίας, από βασικό μάθημα προσανατολισμού των ανθρωπιστικών σπουδών της Γ’ Λυκείου, μάλλον (δεν έχει, ακόμα, διευκρινιστεί), θα παραμείνει ως μάθημα γενικής παιδείας, ενώ, παράλληλα, εξαφανίζονται και τα μαθήματα της Πολιτικής Παιδείας της Α’ Λυκείου και ο Σύγχρονος Κόσμος της Β’ Λυκείου. Το ίδιο συμβαίνει, ή πρόκειται να συμβεί, και με τα τα μαθήματα της καλλιτεχνικής Παιδείας. Μάλιστα, το υπουργείο φέτος πρωτοτύπησε σε παγκόσμιο επίπεδο καθώς κατήργησε από το ωρολόγιο πρόγραμμα δύο μαθήματα – το γραμμικό και το ελεύθερο σχέδιο – που απαιτούνται προκειμένου οι μαθητές να εισαχθούν σε Σχολές, όπως η Αρχιτεκτονική!

Η πρόθεση του υπουργείου είναι σαφής: Να μην υπάρχουν στα σχολεία μαθήματα που να οξύνουν την κρίση των μαθητών και των μαθητριών. Να μην υπάρχουν μαθήματα που θα διδάσκουν έννοιες όπως η δημοκρατία, τα δικαιώματα των πολιτών, η λειτουργία του κράτους, η παγκοσμιοποίηση, οι ταυτότητες, η φτώχεια, η ανεργία, οι κοινωνικές ανισότητες. Η ζέση τους για την εξαφάνιση των μαθημάτων αυτών είναι τόσο μεγάλη, που δεν δίστασαν να τα εξαφανίσουν και ηλεκτρονικά! Μία επίσκεψη στην αντίστοιχη ιστοσελίδα των ηλεκτρονικών σχολικών βιβλίων μπορεί να πείσει τον αναγνώστη (http://ebooks.edu.gr/ebooks/v2/allcourses.jsp).

Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Με τι έχουν αντικατασταθεί ή θα αντικατασταθούν τα μαθήματα αυτά; Αν εξαιρέσουμε την αύξηση των ωρών των ξενόγλωσσων μαθημάτων (θυμίζω εδώ ότι η τέως υφυπουργός Παιδείας κ. Σοφία Ζαχαράκη είναι απόφοιτη του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας) και της Γυμναστικής, το μάθημα που επανήλθε στη Β’ Λυκείου και επανέρχεται στη Γ’ Λυκείου, είναι τα Λατινικά. Πολλοί θεωρούν, και σωστά, ότι τεχνηέντως το υπουργείο προσπαθεί να φέρει τους καθηγητές διαφορετικών ειδικοτήτων αντιμέτωπους, βάζοντάς τους σε μία στείρα συζήτηση για το ποιο μάθημα είναι πιο χρήσιμο. Το «διαίρει και βασίλευε» σε όλο του το μεγαλείο.

Αν εξαιρέσουμε ότι από το επόμενο σχολικό έτος οι μαθητές δε θα διδάσκονται καθόλου μαθήματα των κοινωνικών επιστημών στην Α’ και Β’ Λυκείου, αρκεί το μάθημα των Λατινικών, που, ειρήσθω εν παρόδω, αποτελεί μόνο μάθημα του προσανατολισμού των ανθρωπιστικών σπουδών, να αναπληρώσει το κενό της εξαφάνισης των εν λόγω μαθημάτων; Η απάντηση, βέβαια, είναι πως όχι! Γιατί, όμως;

Ας ξεκαθαρίσω κάτι: Δεν είμαι κατά οποιουδήποτε μαθήματος. Όμως, η πείρα μάς δείχνει ότι το μάθημα των Λατινικών δε συμβάλλει στην κρίση των μαθητών, ούτε τους ανοίγει νέους ορίζοντες, τουλάχιστον, όχι όπως διδάσκονται στο σημερινό Λύκειο. Οι μαθητές αναλώνονται και περιορίζονται μόνο σε γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα, χωρίς να επιχειρούνται καθόλου, ή επαρκώς, άλλες προεκτάσεις. Φορτώνονται, δηλαδή, άλλο ένα γλωσσικό μάθημα που διδάσκεται με στείρο και ξύλινο τρόπο.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι το μάθημα των Λατινικών θα βοηθήσει τους μαθητές στις μετέπειτα σπουδές τους. Όμως, αν εξαιρέσουμε τους φοιτητές των Φιλοσοφικών Σχολών, και μάλιστα αυτούς που ακολουθούν την κλασική κατεύθυνση, οι υπόλοιποι ή δεν διδάσκονται καθόλου Λατινικά ή, αν διδάσκονται, διδάσκονται για ένα ή, το πολύ, δύο εξάμηνα! Οι υπόλοιπες Σχολές, στους οδηγούς σπουδών τους, δεν προβλέπουν διδασκαλία Λατινικών (βλ. Νομικές, Πολιτικά τμήματα, τμήματα Κοινωνιολογίας, Ψυχολογίας, Παιδαγωγικά κ.ά.).

Ας μου επιτραπεί εδώ μία κατάθεση προσωπικής εμπειρίας. Διδάσκω το μάθημα της Ιστορίας προσανατολισμού της Γ’ Λυκείου, περίπου, 25 χρόνια. Μόνο τα τελευταία χρόνια, που οι μαθητές διδάσκονται Κοινωνιολογία και τα υπόλοιπα μαθήματα που καταργούνται, είναι εξοικειωμένοι με όρους που χρησιμοποιούμε σε κεφάλαια όπως η αγροτική οικονομία, τα πολιτικά κόμματα, το προσφυγικό. Η διαθεματικότητα αυτή τούς βοηθά όχι μόνο στο διάβασμά τους για τις εξετάσεις, αλλά, κυρίως, στο να κατανοούν σε βάθος τις δυνάμεις που δρουν στην εξέλιξη της ανθρώπινης ζωής στη διαχρονία και τη συγχρονία της, στο να κάνουν συγκρίσεις, προεκτάσεις και, τελικά, να συνειδητοποιούν το ιστορικό και το κοινωνικό γίγνεσθαι.

Αν, παρόλα αυτά, κάποιοι επιμένουν στα Λατινικά, λύσεις υπάρχουν! Μπορεί το μάθημα να γίνει μάθημα επιλογής – τα μαθήματα αυτά η σημερινή κυβέρνηση, επίσης, τα εξαφάνισε. Αν ούτε κι αυτό είναι εφικτό, μπορεί το υπουργείο, να περιορίσει τις ώρες των αρχαίων ελληνικών της Α’ Λυκείου από 5 σε 3 και τις άλλες δύο ώρες να τις χρησιμοποιήσει για τη διδασκαλία των Λατινικών! Όμως, ούτε αυτό θα κάνει! Διότι έχει αποφασίσει να θέσει υπό διωγμόν και τα μαθήματα και τον κλάδο που τα διδάσκει.

Ας μη γελιόμαστε. Η στόχευση είναι άλλη! Η στόχευση είναι οι μαθητές να έχουν αποσπασματική γνώση, να μη σκέφτονται, να μην έχουν, εντός του σχολείου, πηγές πληροφόρησης για τα δικαιώματά τους, να μη μαθαίνουν για τους θεσμούς και τη λειτουργία τους, να είναι αποκομμένοι από τη διαθεματικότητα και τα οφέλη της.

Έτσι, πλέον, ο μαθητής θα μάθει να μεταφράζει το Ovidius poeta in terra Pontica exulat, αλλά δεν θα μάθει ποτέ ποιοι και για ποιον λόγο εξόρισαν τον ποιητή στον Πόντο!