Οι υποψήφιοι των ειδικών μαθημάτων στο έλεος του υπουργείου Παιδείας

Τον περασμένο Ιούλιο το υπουργείο Παιδείας δημοσίευσε νέο αναλυτικό πρόγραμμα, στο οποίο περιόριζε σημαντικά την διδασκαλία των καλλιτεχνικών μαθημάτων. Οι αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν άμεσες και επικέντρωσαν στο γεγονός ότι κάποια από τα μαθήματα που πρακτικά καταργήθηκαν αποτελούν αντικείμενα πανελλαδικής εξέτασης για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Στις 20/7/2020 το υπουργείο αναδιπλώθηκε, υποσχόμενο “για πρώτη φορά συνολική πρόβλεψη διδασκαλίας των ειδικών μαθημάτων που εξετάζονται στις Πανελλαδικές”.

Πράγματι, σχεδόν έξι μήνες μετά την αρχική εξαγγελία δημοσιεύτηκε η αρ. 3752/ΓΔ4 απόφαση (με υπογραφή 13/1/2021), που προβλέπει την οργάνωση και λειτουργία Σχολικών Κέντρων Αντισταθμιστικής Εκπαίδευσης ως προς την Ενισχυτική Διδασκαλία Ειδικών Μαθημάτων για το σχολικό έτος 2020-2021. Και ενώ βρισκόμαστε ήδη περίπου τέσσερις μήνες πριν από τις εξετάσεις, δεν έχει γίνει ακόμα καμία περαιτέρω κίνηση.

Αξίζει, ωστόσο, να μελετήσουμε το περιεχόμενο της υπουργικής απόφασης και να εξετάσουμε κατά πόσο η “συνολική πρόβλεψη” που υπόσχεται το υπουργείο μπορεί να εκπληρώσει τον στόχο της. Θα επικεντρώσουμε στο ειδικό μάθημα “Αρμονία”, που απαιτείται για την είσοδο στα Τμήματα Μουσικών Σπουδών ΑΠΘ και ΕΚΠΑ.

Η Αρμονία είναι ένα από τα ειδικά μαθήματα διαρκώς από το 1986, αλλά πράγματι ποτέ δεν διδάχτηκε στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με εξαίρεση τα μουσικά σχολεία. Όπως τα περισσότερα ειδικά μαθήματα, είχε πάντοτε ελάχιστο βαθμό πρόσβασης (10/20). Σύμφωνα με την προκήρυξη των εξετάσεων, ύλη του μαθήματος νοείται το επίπεδο “Υποχρεωτικό Αρμονίας ΙΙΙ” όπως διδάσκεται στα ωδεία και τις μουσικές σχολές της χώρας. Για να φτάσει κανείς σε αυτό το επίπεδο, τόσο στα ωδεία, όσο και στα μουσικά σχολεία, απαιτούνται κατά κανόνα έξι χρόνια σπουδών (τρία χρόνια για το αντικείμενο της θεωρίας και άλλα τρία για την αρμονία). Στον κανονισμό λειτουργίας των ωδείων, η θεωρία είναι μονόωρο μάθημα και η αρμονία δίωρο, ενώ στο πρόγραμμα των μουσικών σχολείων προβλέπονται περισσότερες ώρες διδασκαλίας.

Ωστόσο το επίπεδο των θεμάτων των εξετάσεων πάντοτε υπερβαίνει αυτό που διδάσκεται ως Αρμονία ΙΙΙ, με αποτέλεσμα οι υποψήφιοι να χρειάζεται να καταφύγουν είτε σε ειδικά τμήματα προετοιμασίας που λειτουργούν σε ορισμένα ωδεία της χώρας, είτε σε ιδιαίτερα μαθήματα. Αξίζει να σημειωθεί ακόμα, ότι η αρμονία είναι μια απαιτητική σπουδή, που διδάσκεται σε ολιγομελή τμήματα από προσωπικό με σχετική εξειδίκευση.

Ας δούμε τώρα τι προβλέπει η υπουργική απόφαση:

• Παρ. 2: Στην Ενισχυτική Διδασκαλία ειδικών μαθημάτων συμμετέχουν μαθητές/τριες της Γ΄ τάξης.
• Παρ. 3: Η ενισχυτική διδασκαλία αρχίζει να λειτουργεί κάθε σχολικό έτος και λήγει με τη λήξη των μαθημάτων και πριν από την έναρξη των εξετάσεων. Η διάρκεια της διδακτικής ώρας ορίζεται σε σαράντα πέντε λεπτά. Κάθε μάθημα διδάσκεται δύο ώρες εβδομαδιαίως.
• Παρ. 10: Ο/Η Διευθυντής/τρια κάθε Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες […] β) την επιλογή, πρόσληψη, τοποθέτηση, σύναψη, τροποποίηση και λύση συμβάσεων εργασίας των διδασκόντων.
• Παρ. 13: Η Ενισχυτική Διδασκαλία καλύπτει 2-4 διδακτικές ώρες την ημέρα μετά τη λήξη του κανονικού προγράμματος. Σε κάθε τμήμα συμμετέχουν 12 μαθητές/τριες το ελάχιστο και έως 15 μαθητές/τριες το μέγιστο. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις επιτρέπεται η λειτουργία τμήματος από 6 ως 11 μαθητές, ύστερα από τεκμηριωμένη εισήγηση.
• Παρ. 14: Ένα τμήμα συνεχίζει να υφίσταται εφόσον έχει ενεργούς μαθητές/τριες τουλάχιστον 6. Σε περίπτωση που απομείνουν λιγότεροι από τα επιτρεπόμενα όρια, τότε το τμήμα παύει να υφίσταται (προβλέπονται αναλυτικά και διαδικασίες διαγραφής απόντων μαθητών/τριών).
• Τέλος, οι παρ. 16 και 17 ορίζουν τα σχετικά με την πρόσληψη εκπαιδευτικών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς σε ειδικά προσόντα που καλούνται να έχουν όσοι πρόκειται να διδάξουν σε τόσο εξειδικευμένα τμήματα.

Με απλά λόγια:

• Με δύο ώρες την εβδομάδα και για 10 περίπου μήνες (αν υποθέσουμε ότι η λειτουργία των τμημάτων ξεκινά στην αρχή του σχολικού έτους, πράγμα βέβαια απίθανο δεδομένης της απαιτούμενης γραφειοκρατίας), σε ένα μόλις σχολικό έτος, οι υποψήφιοι πρόκειται να καλύψουν ύλη 6 χρόνων.
• Το τμήμα θα λειτουργεί μόνο εφόσον βρεθούν 12 υποψήφιοι και μόνο εφόσον παραμείνουν ενεργοί τουλάχιστον 6. Η ρύθμιση αυτή στην πράξη ακυρώνει την εξαγγελία. Ως μέτρο σύγκρισης αναφέρουμε ότι σε μια πόλη του μεγέθους των Χανίων οι υποψήφιοι που εξετάζονται στην αρμονία σπάνια είναι περισσότεροι από τρεις. Στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα το ανώτερο όριο των 15 μαθητών/τριών ανά τμήμα καθιστά και πάλι την διδασκαλία της αρμονίας ανέφικτη.
• Τέλος, η επιλογή των εκπαιδευτικών από τον οικείο Διευθυντή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, και μάλιστα χωρίς καμία αναφορά σε αυξημένα τυπικά προσόντα, αναμφίβολα θα αποδειχτεί δυσλειτουργική.

Από τα παραπάνω αποδεικνύεται, δυστυχώς, πως η αρχική εξαγγελία της 20ης Ιουλίου 2020 ήταν κενή περιεχομένου. Η σχετική διαδικασία προχωρά όχι μόνο αργά, αλλά και με τρόπο ελάχιστα επεξεργασμένο. Εύλογα, λοιπόν, αναρωτιέται κανείς αν στην σύνταξη της υπουργικής απόφασης συμμετείχε η αρμόδια Επιστημονική Επιτροπή Μουσικής Παιδείας.