Δημόσια Υγεία: Μια πολύ ελληνική Διεθνής Ημέρα

Του Μανόλη Χατζηπαναγιώτου

Η 12^η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ ως Διεθνής Ημέρα Καθολικής Υγειονομικής Κάλυψης. Ο παγκόσμιος οργανισμός πιστεύει ότι η καλή υγεία αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και ότι οι ποιοτικές υπηρεσίες σωματικής και ψυχικής υγείας πρέπει να είναι προσβάσιμες σε όλους, παντού. Αυτό βέβαια δεν ισχύει για τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό. Κάθε χρόνο, 100 εκατομμύρια άνθρωποι οδηγούνται στη φτώχεια, επειδή η περίθαλψη κοστίζει πολύ περισσότερο από ό,τι μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά.

Τα παραπάνω φυσιολογικά θα απασχολούσαν ελάχιστα την κυριακάτικη ραστώνη των Ελλήνων και των Ελληνίδων. Η Ελλάδα ανήκει στον ανεπτυγμένο κόσμο και έχει ένα εκτεταμένο Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Αυτά στα χαρτιά.

Στην πραγματικότητα, η μακροχρόνια οικονομική κρίση απέκλεισε εκατομμύρια κατοίκους της χώρας έξω από το δημόσιο νοσοκομείο. Η θηριώδης ανεργία που κάποτε έφτασε το 27,5% οδήγησε στον αποκλεισμό στρώματα που άλλοτε απολάμβαναν μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης. Τα ένσημα δε συμπληρώνονταν ούτε για την ελάχιστη ασφαλιστική κάλυψη, ούτε βέβαια για τη σύνταξη. «Προνομιακά» θύματα ήταν οι νέοι και οι ηλικιωμένοι. Αλλά ακόμη και τα λεγόμενα «μεσαία» στρώματα, για παράδειγμα οι μισθωτοί του δημοσίου, αδυνατούσαν να φτιάξουν τα δόντια τους και αμελούσαν προληπτικές εξετάσεις γιατί προείχαν οι λογαριασμοί και τα δάνεια. Σε αυτούς τους πληθυσμούς προστέθηκαν περίπου μισό εκατομμύριο απελπισμένοι πρόσφυγες χωρίς χαρτιά, χωρίς ΑΜΚΑ, χωρίς τίποτε.

Την παραπάνω κατάσταση ήρθε κάπως να θεραπεύσει η υπουργία Ξανθού-Πολάκη. Το δημόσιο νοσοκομείο κάπως στυλώθηκε, προσλήφθηκαν γιατροί και ιδρύθηκαν τα ΤΟΜΥ. Με το νόμο 4368/2016 πάνω από 2 εκατομμύρια ανασφάλιστοι απέκτησαν πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας και διαγράφηκαν χρέη ανασφάλιστων ύψους 188 εκ. ευρώ. Ξανάρχισε μια ομαλή συνταγογράφηση και περιορίστηκε το γλέντι των πολυεθνικών φαρμακοβιομηχανιών. Παραδόθηκε τέλος ένας πλεονασματικός ΕΦΚΑ. Κάτι κινήθηκε, ήταν μια -μικρή- ανάσα.

Ύστερα ενέσκηψαν δύο πανδημίες. Πρώτη η πανδημία του νεοφιλελευθερισμού. Κατά την άποψη της κυβέρνησης η Υγεία ήταν κι αυτή ένα μέρος του «σπάταλου κράτους». Δεν χρειαζόταν καμία επένδυση σ’ αυτήν γιατί όλα θα τα ρύθμιζε η ελεύθερη αγορά, άλλωστε εμπόρευμα είναι κι αυτή όπως όλα. Το ιδεολόγημα αυτό παρήγαγε συγκεκριμένες πολιτικές πρακτικές για την υγεία.

Πάνω σε αυτό το σκηνικό πλάκωσε και η πανδημία του covid-19. Για την πανδημία δεν φταίει βέβαια η κυβέρνηση, είναι υπεύθυνη για την διαχείρισή της. Κι ενώ τώρα ήταν που χρειαζόταν να ενισχυθεί το Δημόσιο Σύστημα Υγείας, τώρα σχεδόν εγκαταλείφθηκε. Πρώτα, όλες οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν στην ατομική ευθύνη. «Μείνετε σπίτια σας», «κρατάτε αποστάσεις», «πλένετε τα χέρια σας» κ.τ.λ. Όλα τα παραπάνω ήταν σωστά και μάλιστα τηρήθηκαν από τους πολίτες και απέδωσαν καρπούς. Η χώρα βγήκε σχεδόν αλώβητη από το λεγόμενο «πρώτο κύμα». Η κυβέρνηση της ΝΔ είχε κερδίσει τον απαιτούμενο χρόνο (χρόνο που δεν είχε π.χ. η Ιταλία ή το Βέλγιο) για να ετοιμάσει την πρωτοβάθμια περίθαλψη και το νοσοκομείο, να πάρει νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό και να δημιουργήσει Μ.Ε.Θ. Αντ’ αυτών απλώς κήρυξε το τέλος της πανδημίας, έδωσε το σύνθημα για τα μπάνια του λαού, πήγε και ο πρωθυπουργός για τα μπάνια του και μας έστελνε χαιρετίσματα από τις παραλίες.

Οι πολιτικές απαξίωσης της Δημόσιας Υγείας είχαν όμως απτά και τραγικά αποτελέσματα. Η Ελλάδα το τελευταίο 12μηνο (Νοέμβριος 2020-Νοέμβριος 2021) έχει τους περισσότερους νεκρούς σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο σε σχέση πάντα με τον πληθυσμό της. Τα στοιχεία αυτά εύκολα αλιεύονται από αξιόπιστες ιστοσελίδες (π.χ. ΕΔΩ) τις οποίες ξέρει όλος ο κόσμος εκτός από τον κύριο Πλεύρη. Πολλοί άνθρωποι διασωληνώνονται εκτός ΜΕΘ και οι περισσότεροι από αυτούς πεθαίνουν. Άλλες χρόνιες παθήσεις δυσκολεύονται να εξυπηρετηθούν και πήγαν χρονικά πολύ πίσω όλες οι προληπτικές εξετάσεις. Γιατροί και νοσοκόμες τα ‘χουν παίξει.

Η Καθολική πρόσβαση των πολιτών σε ένα ποιοτικό και αξιόπιστο δημόσιο σύστημα υγείας είναι κουτσή και κολοβή. Ένα διακηρυγμένο δικαίωμα βρίσκεται σε αμφισβήτηση. Ίσως μάλιστα πρέπει να στείλουμε και κανένα καλάθι κρασιά στον κύριο Μητσοτάκη και στον κύριο Πλεύρη. Με τούτα και με κείνα μετέτρεψαν μια «αδιάφορη» Διεθνή Ημέρα σε πολύ, μα πολύ ελληνική. Είναι μια ξεκάθαρη επιλογή της κυβέρνησης.

Σήμερα είναι και του Αγίου Σπυρίδωνα, χρόνια πολλά στους Σπύρους και στις Σπυριδούλες. Μια λαϊκή δοξασία λέει ότι από σήμερα η μέρα μεγαλώνει «σπυρί-σπυρί». Ας φωτίσει και τους κυβερνώντες να στηρίξουν την Δημόσια Υγεία. Για να περιοριστεί η νύχτα. Έστω σπυρί-σπυρί.